Elías Valiña e as frechas amarelas do Camiño de Santiago

Flecha amarilla que señala el camino a seguir

Se te lanzaches xa ou non a camiñar polas rutas do Camiño de Santiago, seguro que polo menos coñeces da existencia das frechas amarelas que o sinalizan, o símbolo da ruta xacobea sen discusión xunto coa cuncha de vieira. Todos seguimos o camiño de frechas pero non todos sabemos de onde procede o costume de sinalizar desta maneira a dirección correcta; algúns mesmo pensan que se trata dunha tradición con séculos de antigüidade, pero non é así. As frechas amarelas comezan a verse polo Camiño en 1984.

As frechas amarelas son froito do consenso dalgunha institución pública? Algunha asociación do amigos do Camiño? Algunha federación de deportes de escalada? A resposta sorprende, pero todo provén da brocha do párroco Elías Valiña, dos seus famosos botes de pintura amarela e moito máis importante, o seu afán de sinalizar o Camiño de Santiago desde Roncesvalles para impulsar de novo a ruta xacobea e sacala do esquecemento. Algo que parece que "O cura do Cebreiro" (entre outros) conseguiu con éxito.

Recuerdo a Elías Valiño en O Cebreiro

Quen foi Elías Valiña? Trátase dun dos conservadores e promotores máis importantes do Camiño de Santiago. Naceu en Sarria en 1929, licenciouse en Dereito Canónico pola Universidade Pontificia de Comiñas e doutorouse pola Universidade Pontificia de Salamanca, presentando a tese "O Camiño de Santiago. Estudo histórico-xurídico" a comezos dos 60. Pola súa achega á ruta foi nomeado comisario do Camiño de Santiago durante o I Encontro Xacobeo, celebrado en Compostela en 1985.

Pero que méritos atribúenselle ao sacerdote de O Cebreiro? Principalmente a sinalización desde Francia ata Santiago de Compostela do Camiño con frechas amarelas (con axuda de asociacións de Amigos do Camiño), pero tamén por varios traballos de limpeza e recuperación de tramos perdidos da ruta xa en Galicia. A Valiña tamén se lle atribúe o impulso para que levase a cabo a restauración do poboado histórico de O Cebreiro (a entrada do Camiño a Galicia de maxestuosas vistas), de onde era sacerdote e a organización das primeiras asociacións de Amigos do Camiño, que naceron co obxectivo de preservar o legado da ruta e o das frechas amarelas.

Flecha de señalización sobre una piedra

A vida de Elías Valiño non está exenta de anécdotas e historias convertidas case en lenda, como a de por que as frechas de sinalización son amarelas. A razón é abrumadoramente lóxica; o sacerdote comprou pintura sobrante a baixo custo da sinalización de obras da estrada (onde se utiliza esta cor no canto do branco habitual) e partiu co seu Citröen dous cabalos ata Roncesvalles para ir parando en todas os puntos do Camiño Francés onde fose fácil perderse, algo moi común hai algunhas décadas na ruta xacobea.