O Camiño Vello de Santiago é un roteiro milenario practicamente esquecida hoxe que parte de Bilbao para unirse ao Camiño Francés.
O Camiño de Santiago, ao contrario do que se adoita pensar, non consiste nun só roteiro de peregrinación xacobea; conta con multitude de vías repartidas por toda a Península ibérica, cada cal cunha historia e un legado que as fai únicas. Entre as máis coñecidas atópanse o Camiño Francés, o Camiño Portugués ou o Camiño do Norte. Con todo, tamén existen outros camiños menos coñecidos que pasan completamente desapercibidos pero que ofrecen experiencias igual de únicas aos peregrinos.
O Camiño Esquecido, tamén chamado Camiño Vello de Santiago, trátase dun roteiro actualmente en proceso de recuperación. Como o seu propio nome indica, “esquecida” polos peregrinos debido a que son moi poucos os peregrinos que a percorren cada ano. O roteiro, que discorre polo norte da Península conectando a cidade de Bilbao co Camiño Francés na localidade de Villafranca del Bierzo, percorre camiños escarpados e non é precisamente a vía máis accesible para aqueles que buscan terras compostelás.
Para entender o devir do Camiño Esquecido hai que remontarse aos comezos das peregrinacións nos séculos X e IX. Na Baixa Idade Media, a Península Ibérica estaba inmersa en intensas loitas entre os reinos cristiáns e os exércitos musulmáns, cuxos dominios chegaban ata o norte. Tras facerse público o descubrimento dos restos do Apóstolo Santiago en Compostela, cóntanse por millóns os peregrinos que emprenden desde múltiples puntos de Europa unha viaxe chea de perigos ata o lugar santo.
Coa ameaza dos ataques musulmáns, os peregrinos optan por percorrer vías costeiras do norte da Península para camiñar seguros. Con todo, a dificultade do percorrido e a adversa meteoroloxía da Cordilleira Cantábrica poñían en serio perigo aos camiñantes. Desta forma foron aparecendo algunhas alternativas unha vez ía avanzando a liña de batalla cara ao sur. Unha delas era o Camiño Vello de Santiago, que discorría por antigas calzadas romanas, pola zona baixa da montaña a través do sur de Cantabria, As Merindades de Burgos e O Bierzo. Tratábase dun camiño de dificultade, pero moito máis accesible que os roteiros da costa.
O que sucedeu co Camiño Esquecido foi que ao avanzar a Reconquista ata tomar as terras da Meseta Norte e por tanto facer retroceder o perigo dos exércitos musulmáns, os peregrinos (e por conseguinte, o comercio) foron desprazándose cada vez máis ao sur, recuperando roteiros como o Camiño Francés, que supoñían moita menor dificultade para os camiñantes. O Camiño Francés recibiu o apoio de reinos como o de Castela ou o de León, o que conduciu ao Camiño Esquecido ao desuso.
Despois de moitos séculos de esquecemento, a día de hoxe atópanse moitas asociacións de amigos do Camiño de Santiago que traballan para recuperar a súa historia e difundila. A pesar de que non foi unha tarefa precisamente sinxela, o Camiño Vello de Santiago conta cunha serie de sinalizacións para que percorrelo sen perderse non sexa unha meta imposible.
Actualmente todo o Camiño Esquecido está sinalizado con frechas amarelas desde Bilbao ata Villafranca del Bierzo. Con todo, apenas conta con albergues e aloxamentos (todos eles son privados) para dar servizo aos peregrinos, que aínda son moi poucos por estes carreiros. É un roteiro cun gran atractivo paisaxístico e perfecta para o peregrino que quere fuxir das masificacións doutros roteiros e certa soidade que permita meditar.
O Camiño Vello de Santiago foi o traxecto máis importante ata o século XII, pero non por estar “esquecido” significa que non se gocen dunhas incribles panorámicas. O Camiño Esquecido está cheo de atractivos. A medida que se avanza atópanse restos históricos, edificios de estilo románico, gótico, renacentista ou barroco.
O Camiño Esquecido conta cun percorrido de máis de 400 quilómetros repartidos en 21 etapas diferentes. O traxecto comeza desde Pamplona e Bilbao e segue polo norte do Camiño Francés ata incorporarse a este en Cacabelos
Etapa 1: Bilbao - Güeñes (23 km)
Etapa 2: Güeñes - Nava de Ordunte (22 km)
Etapa 3: Nava de Ordunte - Bercedo (20 km)
Etapa 4: Bercedo - Quintanilla do Rebollar (20 km)
Etapa 5: Quintanilla do Rebollar - Soncillo (27 km)
Etapa 6: Soncillo - Arroio de Valdearroyo (28 km)
Etapa 7: Arroio de Valdearroyo - Olea (19 km)
Etapa 8: Olea - Aguilar de Campoo (24 km)
Etapa 9: Aguilar de Campoo - Cervera de Pisuerga (28 km)
Etapa 10: Cervera de Pisuerga - Santibáñez de la Peña (30 km)
Etapa 11: Santibáñez de la Peña - Puente Almuhey (23 km)
Etapa 12: Puente Almuhey - Cistierna (21 km)
Etapa 13: Cistierna - Boñar (27 km)
Etapa 14: Boñar - La Robla (33 km)
Etapa 15: La Robla - A Magdalena (16 km)
Etapa 16: A Magdalena - Riello (18 km)
Etapa 17: Riello - Fasgar (28 km)
Etapa 18: Fasgar - Igueña (18 km)
Etapa 19: Igueña - Labaniego (19 km)
Etapa 20: Labaniego - Congosto (17 km)
Etapa 21: Congosto - Cacabelos (27 km)