Lendas do Camiño de Santiago: O lobo protector de peregrinos

Ejemplar de lobo ibérico

O medo dos peregrinos aos asaltantes no Camiño

Mellores épocas viviu a poboación de lobos na Península Ibérica que a actual, pero sen dúbida tamén peores, pois lembremos que ata 1970 a caza destes animais (considerados praga en España) era incentivada polas autoridades. Hoxe son unha especie protexida, pero con todo o seu número (baseado en estimacións, non en censos reais) está moi lonxe da poboación que habitaba a nosa xeografía hai uns séculos, co Camiño de Santiago en pleno apoxeo medieval. O Camiño debeu estar sen dúbida cheo de lobos, o que dá bastante sentido á lenda que hoxe vos contamos, protagonizada precisamente por un lobo moi especial e por un desafortunado peregrino.

Conta a lenda que un peregrino procedente de Lapurdi, no denominado País Vasco francés, percorría as perigosas terras do norte da península nos Pireneos, moi preto de Roncesvalles. Se perigosas eran estas terras era pola gran cantidade de bandidos e asaltantes que se conta roldaban por estes camiños, atacando a peregrinos camiño de Santiago de Compostela. Precisamente un destes peregrinos decidiu facer noite nunha pousada desta zona montañosa para gorecerse da escuridade, cando xa na súa alcoba, viuse sorprendido por outro peregrino, aparentemente buscando tamén acubillo.

Facendo honra á camaradería que se respira no Camiño de Santiago, os dous peregrinos estableceron amizade rapidamente, ata o punto de que o noso protagonista ofreceulle ao novo hóspede da súa alcoba percorrer a ruta xuntos ata Santiago de Compostela para poder defenderse mellor das calamidades que puidesen atoparse. O novo hóspede aceptou de bo grado acompañarlle, e ambos continuaron o seu camiño á mañá seguinte, pero pouco durou a idílica alianza, pois cando ambos os peregrinos penetráronse nunha zona boscosa afastada de toda mirada indiscreta, o noso querido peregrino atopouse coas súas costas apuñaladas a traizón. O seu novo compañeiro non era outra cousa que un maleante que escollera vilmente a estratexia de enganar aos peregrinos gañándose a súa confianza.

El peregrino que vio a Santiago en los ojos de un lobo

As miserias do noso peregrino multiplicáronse ao comprobar o maleante que non levaba nada de certo valor, polo que o castigou desposuíndolle de todas as súas pertenzas e arroxándolle por unha ladeira como deus tróuxoo ao mundo, desangrándose aos poucos. Sen poder evitar que a noite o envolvese, o peregrino, incapaz de moverse comprobaba como o destino aínda tiña gardada unha nova carta para el cando viu de lonxe achegarse unha manda de lobos directos cara a el. A pesar do seu lamentable estado o peregrino puido observar un brillo especial que saía dos ollos dun dos lobos, o que confirmou cando o tiña apenas a uns palmos de distancia.

Crendo ver ao mismísimo Santiago reencarnado fronte a el, o peregrino pediu axuda ao apóstolo para polo menos non ser engulido pola jauría de lobos que lle rodeaban, pero que nunca chegaron a atacarlle. E así foi; o noso peregrino puido morrer en paz e enfrontarse ao descanso eterno, non sen antes rogarlle a Santiago pola salvación da súa alma, sabedor de que o seu triste final estaba preto. Conta a lenda que o lobo de ollos luminosos escorrentou á manda para que deixasen ao peregrino descansar por fin do seu queixume e dispuxésense a encarar unha importante encomenda: vingar ao desgraciado peregrino.

O seu verdugo, o retorto maleante seguía o seu camiñar pola ruta xacobea ata que decidiu facer parada nun refuxio de montaña, créndose seguro, pero en metade da noite, cando as súas ronquidos eran máis profundos, viuse sorprendido pola jauría de lobos, comandada polo lobo de ollos luminosos, detrás de quen conta a lenda, estaba o mesmo apóstolo Santiago. A pesar das súas torpes coiteladas ao aire co seu aínda manchado coitelo, o maleante foi degolado polos lobos, vixiados en todo momento pola misteriosa figura protectora, que en ningún momento tomaría partido o axuste de contas.

El Camino, libre de maleantes por un día cada 100 años

Á lenda da alma de Santiago no corpo do lobo únese a tradición que conta que cada cen anos os lobos lembran o día da morte do peregrino e aúllan durante toda a noite, o que obriga aos maleantes do Camiño para deixar de lado o seu oficio por un día se non queren verllas co lobo de ollos luminosos. Séculos despois aquel lobo converteuse nunha figura lendaria que se conta protexe aos peregrinos unha vez cada cen anos cando cruzan os Pireneos, aínda que nos tememos que hoxe en día non son os maleantes o que máis debemos temer ao cruzar esta zona montañosa destino Roncesvalles, se non o mal tempo e sobre todo, a falta de experiencia.