Camiño do Norte

Camino del Norte

Ffenómeno xacobeo é unha complexa rede de redes tecida por tantas rutas como puntos de partida estableceron os romeiros primitivos. A do Camiño do Norte, ou Camiño da Costa, serpentea a cornisa cantábrica, desde Irún a Compostela, sobre a marxe septentrional da península.

O Camiño do Norte multiplica variantes para sortear as ribeiras e entrantes de mar, ata que alcanza o interior galego. O traxecto que aquí ocupa presenta dous focos que vertebran o itinerario a seguir: Oviedo e Ribadeo. Desde a capital do Principado pode optarse por tomar cara ao interior, Lugo, seguindo o Camiño Primitivo, ou manterse ao norte, xunto á costa, en dirección Avilés, para alcanzar Vegadeo e, a continuación, Ribadeo, a porta litoral de Galicia. Orixinalmente os romeiros víanse alí obrigados a embarcar para cruzar a canle, por iso é polo que xurdiu outra variante ata a ponte de Abres, salvando a ribeira. Ese trazado converxe en Lourenzá co máis concorrido, pero trátase dunha vía con menor impacto, apenas frecuentada.

As primeiras peregrinaciones

A orixe da ruta astur-galaica remóntase aos albores do fervor xubileo. Co descubrimento da tumba do Apóstolo Santiago no ano 813, en tempos do rei Alfonso II, o noroeste hispánico focalizou o punto de mira da cristiandade. Os devotos do alto medievo comezaron a fluír entón polos camiños do antigo Reino Astur, traxectos puxantes ata que a mismísima monarquía dos séculos XI e XII envorcouse en potenciar o itinerario Francés con ánimo de estreitar lazos entre os reinos cristiáns do norte peninsular. Pese ao empeño, os camiños do Cantábrico, con Oviedo como unha das grandes referencias da peregrinación, conservaron a caudalosa corrente xacobea internacional, ben por terra desde Francia ou por mar, con frecuentes arribadas a portos vascos e cántabros desde os países atlánticos.

A peregrinación daqueles pioneros consolidou a ruta do Norte, transitada por penitentes como o propio San Francisco de Asides, que en 1214 aventurouse, segundo a tradición, a camiñar a San Salvador de Oviedo e a Compostela. Fala a lenda da fundación de varios templos franciscanos durante o seu periplo espiritual por terras galegas.

A relevancia deste Camiño apóiase tamén no asentamiento de ordes relixiosas -por exemplo, os templarios- ou a fundación de hospitais, santuarios e monasterios. Testemuñan, así mesmo, a vitalidade xacobea relatos doutros peregrinos, como o do astrónomo veneciano Bartolomeo Fontana. O seu Itinerario describe a entrada en Galicia por Ribadeo, durante unha peregrinación que iniciou en febreiro de 1538 e finalizada en setembro do ano seguinte. Non é unha acción baladí, pois resulta revelador que sendo Roma o epicentro do catolicismo, os romeiros italianos decidisen poñer rumbo a Compostela, mostra do poder espiritual que xa ostentaba.

Tamén do século XVI data o relato do cronista flamenco e Señor de Montigny, Antoine de Lalaing, relacionado coa viaxe de Felipe I para ser nomeado, xunto á súa muller, Príncipe de Asturias. O texto do cronista detalla o camiño a Santiago desde Oviedo, pasando por Ribadeo e Mondoñedo.

O itinerario

O Camiño do Norte non está tan masificado, nin moito menos, como o Francés. Tampouco dispón de semellante infraestructura enfocada ao peregrino. Con todo, e pese ás súas menores cifras, a ruta mantense no podio das máis transitadas. Pero a revitalización do fenómeno xacobeo colleu por sorpresa algunhas localidades, aínda sendo unha ruta consolidada. Ben recuperada. Debidamente sinalizada coa concha de vieira e as estratéxicas flechas amarelas das asociacións de Amigos do Camiño. Só algúns tramos urbanos poden levar a erro.

Ruta tranquila, esixente nos montes e ás veces dura polo clima, garda paisaxes verdes, solitarias. Tamén historia e patrimonio, vestixios a miúdo illados no interior de lendarias poboacións que marcan a cadencia das etapas.

O tramo galego, desde Ribadeo, supón unha camiñada de 197 quilómetros, practicamente tamén o mínimo esixido para obter a Compostela en bicicleta (200 quilómetros).

Avanza cara a Lourenzá e Mondoñedo; descansa nas chairas da Terra Chá e a súa capital, Vilalba, e recibe a hospitalidade do monasterio cistercense de Sobrado dos Monxes antes de confluír en Arzúa co atarefado Camiño Francés. Alí os viaxeiros dunha e outra vertente aúnan o paso, dando por bo que todos os camiños, polo menos en Galicia, levan a Santiago.

Bo Camiño.