Vilanova de Lourenzá

É sen dúbida o mosteiro de San Salvador, referente do barroco galego, o elemento de maior importancia no municipio. Declarado Monumento Histórico Nacional en 1974, foi fundado en ano 969 polo conde Don Osorio Gutiérrez, coñecido como o Conde Santo, peregrino a Terra Santa onde, conta a lenda, adquiriu o seu sepulcro de mármore no que regresou navegando. De mosteiro familiar a bieito no século XII, a partir do ano 1505 intégrase na congregación de San Benito de Valladolid. Tras unha época de esplendor chegou a supresión definitiva do cenobio coas leis desamortizadoras de Mendizábal, en 1835, desmantelándose a biblioteca do mosteiro. Pero a comunidade de monxes volveu ocupar o edificio en 1910, mediante un priorado dependente do deSamos. Os relixiosos ocupáronse de restaurar os danos causados tras un grave incendio acontecido en 1878. Non obstante, o mosteiro quedou abandonado definitivamente na segunda metade do XX, traspasándose as dependencias ao Bispado de Mondoñedo. O conxunto integra a igrexa de Santa María, un impresionante edificio do século XVIII, cuxa fachada foi deseñada polo arquitecto Casas Novoa como ensaio previo da fachada do Obradoiro da Catedral de Santiago. No interior destaca o Museo de Arte Sacra. Paga a pena a visita ás instalacións museísticas -pódese concertar todo o ano no teléfono 982121104- cuxo horario de apertura en época estival é de 11:00 a 12:00 horas e de 17:00 a 19:00 horas. O museo componse dunha importante colección de pinturas en táboa, con escenas dos milagres do Conde Santo, pezas escultóricas dos séculos XVII e XVIII e un variado número de pezas de ourivaría. Sobresae o relicario barroco do XVII; o sepulcro do Conde Santo e a capela da nosa Señora Valvanera, do XVII, que posúe un fermoso altar tallado en madeira natural e o retablo, deseño de Ventura Rodríguez e obra de Bernardo Do Río. As festas As celebracións patronais do concello teñen lugar o último sábado de agosto, coñecidas por festas do Conde Santo por celebrarse en honor do Conde Osorio Gutiérrez. Os festexos distínguense polos pasacalles dos Cocos, ou xigantes, e a visita ao sepulcro do Conde Santo tras a misa do domingo. Conta a lenda que que consiga tocar os ósos do Conde, introducindo un dedo por un burato na parte baixa do sepulcro, cumprirá os seus desexos.