Xinzo de Limia

Los romanos temían al olvido si cruzaban el río Lethes. Fotografía: Santi M. Amil

Comezaba así a conquista dun territorio ata entón dominado pola cultura castrexa. Xinzo de Limia, que creceu a beiras da desaparecida e lendaria lagoa de Antela, é unha das vilas da provincia de Ourense onde se palpa a historia, desde a Antigüidade. Outro dos períodos que deixaron pegada na vila é o medievo, do que herdou unha destacada representación relixiosa.

Como Laza e Verín, Xinzo tamén presume das súas celebracións de carnaval, que o enmarcan no coñecido como Triángulo Máxico do Entroido, e que lle valeu a distinción como Festa de Interese Turístico Nacional. Integrado por 20 parroquias, o Concello rolda na actualidade os 10.000 habitantes.

A Lagoa de Antela, tamén coñecida como lago Bión, ocupaba parte dos municipios de Xinzo de Limia, Sarreaus, Vilar de Barrio, Xunqueira de Ambía, Sandiás, estendéndose a súa cola por Vilar de Santos, Rairiz de Veiga e Porqueira.

O humedal tiña unha extensión e unha profundidade variables. Ocupaba no inverno 8.000 hectáreas e tiña 7 quilómetros de longo por 6 de anchura. A súa profundidade oscilaba entre os 0,60 metros e os 3 metros nos pozos.

Era o centro dun ecosistema rico en fauna, flora, historia, antropoloxía, toponimia, paisaxe e tradicións. Pero o humedal desapareceu tralos traballos de desecación iniciados o 8 de setembro de 1958, impulsados polo goberno franquista, xustificando que con tan magna obra sanearíase o terreo e controlaríanse as inundacións. Os intentos para desecar a lagoa de Antela remóntanse aos tempos romanos, quen no século II construíron unha canle de desaugadoiro que ía desde Vilar de Barrio ata Ponche Liñares. Aquela canle medía 17 metros de ancho e 1,50 metros de fondo.