Betanzos

Estatua de los filántropos García Naveira

Betanzos conserva ese aire señorial que só ostentan as cidades con pouso, aquelas onde os pergaminos recolleron a historia e os soportais empedrados foron testemuña da puxanza e o declive do burgo. Cunha poboación de 13.565 habitantes na suma das súas sete parroquias, a vila aséntase sobre o antigo recinto medieval amurallado, aberto no século XIX, na confluencia dos ríos Mendo e Mandeo.

Declarado Conxunto Histórico-Artístico, Betanzos forma parte da zona das Mariñas, enclave de contrastes entre a tradición mariñeira, rural e urbana. A linaxe dos Andrade, no medievo, e os filántropos irmáns García Naveira, a finais do XIX e comezos do XX, deixaron a súa impronta na urbe betanceira, cabeza de comarca dunha terra única non só polo seu patrimonio, senón tamén polos seus viños, festas, feiras e tradicións.

Lugar de referencia no Camiño Inglés, a parada debe estar subliñada no dietario do peregrino, que atopará no casco urbano calquera servizo requirido, a máis diso, unha enriquecedora visita.

Emigrantes, millonarios, viaxeiros, incluso cosmopolitas, pero cun gran amor ao terruño. Os irmáns García Naveira, Juan e Jesús, son sen dúbida os veciños máis recoñecidos de Betanzos. Fillos de labregos, buscaron -e conseguiron- fortuna en Arxentina cara ao ano 1870.

Ao seu regreso á vila natal, o seu espírito filántropo levounos a investir boa parte do seu diñeiro en obras para o beneficio dos seus paisanos. Quedan para o legado dos García Naveira a construción de asilo e escolas, o lavadeiro das Cascas ou a casa modernista situada na praza dedicada a eles no centro da localidade.

Pero se algún elemento destaca entre as obras dos benefactores betanceiros é o parque do Pasatempo, empeño especial de don Juan. Obra ecléctica onde as haxa, o espazo, situado nos arredores da urbe, comezou a construírse en 1893. Que atopará o visitante? De todo. Como unha memoria física do coñecido e capturado nas viaxes de don Juan.

Definido como parque enciclopédico, o Pasatempo era citado en numerosas guías europeas, pero a morte dos seus creadores e o estalido da Guerra Civil supuxeron o declive do parque, expoliado e abandonado desde a posguerra.

En 1986, o Concello recuperou os terreos e con eles parte do esplendor da obra dos Naveira. Alí pódense visitar a día de hoxe estanques, grutas, xardíns, estatuas, reproducións das marabillas do mundo, todo iso divido nunha serie de terrazas repletas de vexetación.