Allariz-Ourense

Esta sinxela etapa conta con tramos intercalados de gran beleza nos que a vía avanza por pistas de terra de frondosa vexetación. Como principal monumento localízase, además da majestuosa población de partida, o conxunto de Augasantas, coa igrexa de Santa Mariña, o castro de Armeá e a inacabada basílica da Ascención, en cuxa cripta se acubilla o Forno dá Santa, vinculado a piadosas tradicións sobre esta mártir dos primeiros añvos de o cristianismo.

Este ramal sur da Vía dá Prata únese ao do norte nas Pereiras, xa preto de Ourense. Dende este punto o percorrido, que mesmo atravesa un polígono industrial, carece de maior interés, a excepción do belo conxunto histórico de Seixalbo, antesala da capital auriense.

A etapa (17 kilómetros)

O percorrido xacobeo por Allariz, núcleo declarado conxunto histórico-artístico, parte do propio albergue, situado nas antigas e soberbias dependencias do Real Mosteiro de Santa Clara, coa súa impoñente fachada barroca. O itinerario iníciase en descenso ata a bela Praza Maior, onde se sitúan a igrexa de Santiago (século XII), templo de reis construído por Alfonso VI, e A Paneira ou Monte de Piedade, institución de crédito agrícola en funcionamento entre os séculos XV e XVIII.

Tras esta reconfortante parada a travesía continúa en baixada pola rúa Vilanova que achega aos camiñantes ata a propia igrexa de Santa María de Vilanova, también románica, de finais do século XII, e relacionada coa Orde de Malta. Do mesmo xeito que noutros conxuntos, o templo se acompaña de un belo cruceiro.

Déixase a man esquerda a blasonada casa-pazo de Sandoval (reconvertida en fabrica de curtidos e, na actualidade, en restaurante) e, case de forma inmediata, os viaxeiros aproxímanse ao ríou Arnoia, canle que salvarán por unha ponte medieval do século XII. O seu construcción se inició entre 1175 e 1180, concluyéndose no século XIII. Destruído por unha riada no ano 1555, reconstruíuse uns anos máis tarde. Estivo baixo a custodia da orde de Malta dando acceso a unha das principais portas da vila.

Allariz

O peregrino atópase co primeiro mojón da xornada, o 128,330, e a través dunha bonita senda por asfalto, despídese da monumental localidade. Metros a continuación, salva un perigoso cruzamento coa N-525 e prosegue camiño, aínda que durante pouco tramo, polo Polígono Industrial de Chorente.

Tras unha primeira rúa, a vía milenaria continúa percorrido pola OU-0101, por onde salva, por un paso inferior, a autovía A-52. Xusto después deste punto, o viaxeiro segue unha pista que se desvía cara a a esquerda para acceder ao núcleo de Roiriz. Primeiro adiántanse fugazmente as casas de Roiriz de Abaixo e, acto seguido, desembócase de novo na OU-0101. Proséguese por esta estrada cara á esquerda e, xusto después de exceder o cartel que indica que Allariz xa se afasta a 1,7 kilómetros, un desvíou á dereita afasta de novo aos camiñantes deste asfalto. Adiántase entón un parque infantil, o centro social de Roiriz e, metros a continuación, unha fonte.

En ascenso, e sempre por pista de cemento, crúzase o caseríou de Roiriz de Arriba e chégase xunto a un bonito cruceiro. Neste lugar os peregrinos deben prestar especial atención xa que a falta de señalización pode levar a confusión. Dos tres camiños que parten do cruceiro deberseá seguir o da dereita, que discorre por unha pista de terra e, en leve ascenso, bordea un valado rústico. Este tramo, que se prolonga durante case un kilómetro, é de especial beleza. Desta forma chégase a péquena aldea de Rubiás, que se percorre brevemente pola súa banda inferior. Excédese unha praza cun asento e, de forma case inmediata, un estreito carreiro que corre á esquerda dunha casa xa despide aos viaxeiros do enclave.

Os case dous kilómetros que veñen a continuación son también de bela factura. O peregrino suma metros por unha pista de terra de frondosa vegetación que avanza en tobogán, con sucesivas –aínda que leves- baixadas e subidas, escoltada por muros de pedra. Adianta varias mouteiras incompletas (fáltalles o indicador kilométrico) e atravesa algúns tramos que tras unha épouca de fortes choivas poden resultar dificultosos polo barro ou auga acumulada. Iso sí, se se cobre este camiño en outono, o colorido realzará a de por sí bela travesía. Aos poucos adivíñase o caseríou de San Breixo de Espiñeiros, presidido pola espadaña de a súa igrexa barroca (século XVIII).

O camiñante enfila un estreitísimo carreiro de terra e aproxímase a este pequeno núcleo. Chega ata un lavadoiro-fonte que se acha a cuberto, onde a falta de sinalización pode desorientar de novo a algún peregrino. Deberase continuar de fronte. Antes de renovar a marcha pódese, de todos os xeitos, virar cara á esquerda para contemplar un cruceiro de simple beleza. Pero, como se decía, a vía milenaria continúa de fronte e pica cara arriba. O importante desnivel afróntase primeiro por pista, e finalizadas as casas, por un carreiro de terra rochosa que arrinca cara á dereita. Entre curvas prosegue a pronunciada subida, más moderada no seu última parte, e desde a que se obteñen, iso sí, belas panorámicas da zona.

Un peche de leira de pedra na marxe dereita avisa aos camiñantes da proximidade da seguinte aldea intermedia, Turzás, xa na parroquia de Santa Mariña de Augas Santas. Este núcleo, que se atravesa rápidamente sobre cemento e a partir de varios xiros á esquerda, non ten, do mesmo xeito que os anteriores, servizos para camiñantes. Á súa saída déixase a man dereita outro lavadoiro cuberto e proséguese en leve ascenso ata desembocar nunha pista local. Por ela avánzase varios metros ata chegar a un cruzamento coa OU-0101.

Entremedias, haberá que ter coidado porque unha ruta de sendeirismo pode xerar confusión. Un cartel (sen símbolos xacobeos) guíá os viaxeiros por un camiño cara á esquerda. Deberseá obviar e continuar pola pista. Xa no cruzamento coa OU-0101 habrá que tomar unha nova decisión. O itinerario oficial guía ós peregrinos cara a Vila. Déixase a man esquerda un refuxio con banco e un sinxelo cruceiro e tómase un carreiro que prosegue á esquerda da estrada. Con todo, aqueles peregrinos que desexen continuar directamente cara a Santa Mariña de Augas Santas é preferible que avancen pola estrada durante case un kilómetro xa que o camiño proposto excédea.

Se se segue o carreiro oficial o camiñante prosegue por un belo camiño de terra que avanza de novo escoltado por un muro e entre frondosa vegetación. Pouco despois, alcánzase o núcleo de Vila, que se atravesa rápidamente en baixada. A continuación un carreiro comunica de novo este itinerario coa OU-0101. Os peregrinos que desexen visitar o templo de Santa Mariña deberán entón retroceder por esta estrada.

Allariz

O maxestuoso templo románico de transición de Santa Mariña de Augas Santas está ligado a esta mártir dos primeiros anos do cristianismo. A igrexa foi edificada a finais do século XII e principios do XIII, con planta basilical de tres naves e cabeceira tripla -un dos seus principais atractivos arquitectónicos-, e bóveda de crucería en o seu interior. Na súa fachada occidental dispón dun rosetón lobulado. Dentro localízase o mausoleo onde a tradición popular quere que descanse o corpo da mártir. A tradición lembra que neste lugar repousan os restos desa muller de pouca idade que recibió unha fe cristiá da súa coidadora e que non renunció a ela a pesar da presión do gobernador Olibrio e de ser repudiada polo seu pai. Sempre según a tradición, o gobernador quixo poñela a proba do lume e a mandó queimar nun forno pero, a través dun oco superior, San Pedro a habría rescatado. Finalmente, o prefecto habría ordenado que lle cortasen a cabeza.

Na actualidade, moitos devotos acoden en xullo –supostamente, o día de o seu martirio foi o 18 de xullo- en multitudinaria procesión ata a igrexa e ata o Forno dá Santa. Leste, situado xunto ao castro de Armeá, foi escenario do martirio. Trátase dunha cripta sobre a que se comenzó a construír no século XIII a inacabada basílica románica da Ascensión. Do seu interior manan tres fontes que a lenda también vincula co martirio.

Sexa lenda ou non (parece ser que o lugar era unha sauna castreña) o caso é que a santa provoca desde séculos a devoción de moitas persoas nesta comarca e noutros puntos de Galicia. A contorna da igrexa foi declarado no añou 1931 Monumento Histórico Artístico. Ao seu lado se sitúá Fonte dá a Santa, a reitoral e a capela de San Tomé e o seu pozo, onde, supostamente, foi decapitada a santa. Un breve percorrido polo belo núcleo permitirá, además, ao peregrino coñecer as súas antigas casas, de recia pedra.

De novo na estrada o peregrino inicia un pronunciado descenso en dirección a Taboadela. Xa abaixo, xira á dereita e adianta un belo conxunto de cruceiro e peto dás ánimas do añou 1801. Por asfalto despide esta estrada e penétrase no núcleo de Armea (aún no concello de Allariz). Adianta o mojón 121,298, unha fonte e un panel explicativo dos achados arqueológicos do lugar. É aquí onde se sitúa o castro xunto ao que permanece o Forno dá Santa, a cripta da inacabada basílica románica.

A vía achégase a unhas primeiras casas do núcleo pero rápidamente se desvíá man esquerda por un camiño de terra que, nun inicio, prolóngase en moderado ascenso. De novo, o camiñante penétrase por belos espazos naturais. Con todo, pouco después arrinca un pronunciado descenso, de gran desnivel, e que tras unha épouca de fortes choivas pode resultar dificultoso ou problemático. En preto dun kilómetro e medio o camiñante perde 182 metros de altitude. Mentres descende, de lonxe xa se adiviña o polígono industrial ourensán de San Cibrao dás Viñas.

Cuberta a baixada, unha pista achegará ao peregrino a Abeledo, núcleo pertencente xa ao concello de Taboadela. En él as obras ferroviarias do AVE provocaron un desvíou provisional que primeiro serpentea entre as casas do lugar e, xusto después, desemboca na estrada OU-0515, que salva por un paso inferior a línea do tren. Proséguese recto ata chegar ao núcleo de Pereiras, onde este ramal allaricense do Camiño fusiónase coa vía que procede de Xunqueira de Ambía. Para chegar ao seu encontro aínda haberá que cubrir un tramo por esta estrada ata desembocar na OU-0102, que se segue cara á esquerda.

As dúas variantes do Camiño, xuntas ata Ourense

Xa de forma conxunta proséguese camiño por a OU-0102. Déixase a man dereita unha gasolineira con tenda e, pouco después, pásase baixo as vías do tren. Sempre pola mesma estrada chégase a A Castelá, no concello de San Cibrao dás Viñas, municipio coñecido por albergar un polígono industrial, que se atravesa.

No núcleo os camiñantes atoparán desde o seu inicio varios servizos, como bares, comercios ou distintos talleres, que poden sacar dun apuro a algún ciclista. Déixase a man dereita o desvíou á igrexa parroquial e a vía se sitúa ante unha rotonda que se tomará de fronte. Nela se sitúao mojón 117,5, unha escultura xacobea de Nicanor Carballo e un área de descanso para peregrinos, con asento cuberto. Chégase pouco después a un cruzamento. A man dereita sitúase un área de servizo aberta as 24 horas. Con todo, os peregrinos continúan cara á esquerda, despídense do polígono de San Cibrao dás Viñas e aproxímanse a unha nova rotonda. Viran entón á dereita e proseguen pola OU-0514 cara a Reboredo, núcleo polo que se avanza en paralelo ás vías do tren.

Nesta población os servizos increméntanse. Os peregrinos atoparán panaderías, bares, restaurantes-pizzerías, bancos, unha farmacia e ata unha parada de taxi. Ao seu término, unha escultura coa indicación “Antigo Camiñou de Santiago” e un mojón guían aos peregrinos cara á dereita, en dirección ao Alto do Cumial, un dos poucos ascensos da etapa. Proséguese por asfalto en subida e excédense novos bares, quedando próximo, también, algún hotel.

A continuación a vía desemboca na OU-0105, que se toma cara á dereita, en dirección a Ourense. No alto unha señao guía á esquerda, cara a unha pista que xa pertence á parroquia de Seixalbo. Excédese un cruceiro e iníciase un descenso pola parte de atrás dunhas casas, primeiro por cemento, e logo por un carreiro. Báixase xunto ao valo dunha empresa e, pouco después, xa se regresa á estrada.

O peregrino descende entre curvas pola OU-0105. Excede unha gasolineira e, xusto después, xa se desvía cara a a dereita pola rúa Santa Águeda. Percorre uns poucos metros ata que un mojón apártalle cara á esquerda por unha pista-camiño. A continuación vén un dos fitos más perigosos da Vía de a Prata en Galicia. O peregrino deberá incomprensiblemente cruzar a vía de o tren a nivel. Tras salvar este punto con especial coidado deixa a man esquerda a igrexa de Santa Águeda –situada nun pequeñou alto, data do século XIX- e continúa de fronte para saír de novo ao encontro da OU-0105, estrada que se cruza.

Seixalbo

É entón cando a vía penétrase definitivamente no lugar con maior beleza da xornada, o núcleo histórico de Seixalbo. Este pobo, emprazado na zona sur da capital ourensá, é un dos lugares con más historias do municipio. Declarado Conxunto de Valor Etnográfico, na antigüidade dependía de a jurisdicción do bispo. Tiña a súa propia cárcere e, xunto ao de Alberguería, un dos poucos rolos de Galicia, onde se executaban as sentenzas públicas. Este instrumento xudicial situábase na praza Maior, onde na actualidade emprázase un belo cruceiro de estilo plateresco. Neste lugar también pódense admirar varias vasas blasonadas e unha curiosa fonte con dúas cañvos, un con auga potable e outro con auga sen ganartías sanitarias.

A vía segue á dereita pola rúa Maior, en cuxo contorna se sitúa algún bar, un supermercado e a panadería Roberto, un lugar moi orientado aos peregrinos. Nel poderán selar as credenciais además de avituallarse con pan, doces ou empanadillas caseiras. A vía continúa de fronte pola rúa dá Eirexa que, como o seu propio nome indica, guíá os camiñantes cara á igrexa de San Breixo. Enfronte do templo sitúase a casa sacedortal onde antañou se situaba un antigo albergue de peregrinos. Este refuxio denota a importancia que tivo este núcleo histórico dentro da Vía de a Prata.

Longa travesía de entrada

Á xornada tan só réstalle a entrada en Ourense. Dende a igrexa a ruta descende por unha pista asfaltada que continúa pola rúa Verea Real. Seguirase de fronte ata a súa término onde a ruta vira cara á dereita. Excede un concesionario de coches e avanza cun enreixado a man esquerdo. Pouco después chega de novo ao encontro a OU-0105, estrada que coincide na trama urbana coa rúa Cumial. Proséguese pola beirarrúa cara á esquerda ata alcanzar unha rotonda, que se segue de fronte, pola longa avenida de Zamora. Unha nova rotonda, cunha fonte no medio, bifurcará más adiante a senda.

Os camiñantes que desexen ir ao albergue deberán continuar recto, pola rúa Nosa Señora dá Saínza, mentres que aqueles que prefiran cubrir novos metros da ruta tendrán que proseguir pola mesma avenida de Zamora, saída que se toma case en diagonal. Ambos desvíos están ben sinalizados nun panel. Para alcanzar o albergue, distanciado aínda en case 1,5 kilómetros, proseguirase sempre de fronte por tres longas rúas enlazadas que pican cara arriba. A primeira é a xa mencionada  rúa Nosa Señora dá Saínza. A continuación avanzarase pola rúa Peña Trevinca e pola rúa Emilia Pardo Bazán. Nela se sitúao antigo convento de San Francisco, que aloxa o albergue.

Os peregrinos que se decanten por continuar Camiño deberán na rotonda proseguir pola avenida de Zamora que desemboca na rúa Progreso. Por ela podrán avanzar ata a Praza Maior e ata a ponte romana polo que se inicia a seguinte etapa.

En bicicleta

Un traxecto formado por un chan de grandes pedras no tramo que enlaza as aldeas de Rubiás e San Breixo de Espiñeiros supondrá un hándicap para os ciclistas que, en calquera caso poden continuar desde Allariz ata Santa Mariña por a estrada OU-0101.

Na baixada de Armea a Abeledo también deberseá avanzar con precaución, sobre todo, tras unha épouca de fortes choivas. O resto da xornada ata Ourense supondrá unha rápida travesía.