Castro de Dozón-Silleda

Etapa variada, con moitos atractivos e dúas peaxes. Entre os puntos favorables háxanse os tres robledales que atravesa o camiñante e que lle permiten admirar a beleza desta Galicia verde do interior. Como hándicaps situarseían a baixada anterior ao albergue da Laxe (Bendoiro), onde o peregrino achégase en demasíá o asfalto, e as naves industriais que se bordean nos kilómetros anteriores á chegada a Silleda.

O viaxeiro atravesa varios núcleos, algúns con servizos, e con exemplos de alto valor patrimonial, como ermidas, pazos ou cruceiros. Como icona da etapa destaca Ponche Taboada, o milenario paso testemuña da historia e do secular avance dos peregrinos que cubrían a Vía de a Prata.

O firme da xornada é, en xeral e salvo algúns tramos, cómodo e de rápida progresión. O peregrino ten a posibilidade de partir a etapa e facer un alto na Laxe, a 7 kilómetros do final. Isto é o que adoitan facer aqueles que cobren o traxecto desde Cea nunha soa xornada e descansan nesta hospedería de Bendoiro.

A etapa (28 kilómetros)

A xornada arrinca no tranquilo pobo de Castro de Dozón, na rúa Doutor Martínez Igrexas. Unha pista asfaltada desvíá o peregrino cara á dereita e condúcelle ata a igrexa románica de San Salvador, que se bordea pola parte de atrás. Unha posterior bifurcación, cun cruceiro no medio, tomarseá a man esquerda para proseguir durante un bo tramo por este carreiro próximo á estrada nacional.

Finalmente desembócase na N-525, aínda que se evita por diversos carrís paralelos. Primeiro por un desvíou a man esquerda e, pouco después de coroar o Alto de Santo Domingo (situado a 700 metros de altitude), por outro a man dereita. Neste alto se levantó unha capela dedicada ao santo.

A continuación, o peregrino accede de novo ao asfalto e continúa por él durante outro bo traxecto. Será unha pista de terra en descenso, situada no arcén esquerdo, a que o afaste finalmente da estrada. Desta forma o camiñante accede a péqueaña aldea de Puxallos, pertencente á parroquia de Santiago de Catasos e ao concello de Lalín. Después de atravesar a súa igrexa e unha moderna estatua de Santiago peregrino o itinerario prosegue en baixada con amplas vistas ao val do Deza.

Posteriormente crúzase por un ponte a autoestrada AP-53 e accédese a péqueaña aldea de Pontenoufe. Tras o percorrido en descenso por este enclave o peregrino cruza unha ponte sobre o ríou Asneiro e, tras unha breve subida de 300 metros, abandona o asfalto e se desvía por un carreiro de terra a man esquerda. Sobre un firme irregular e pedregoso –en ocasións, embarrado- o camiñante avanza más de dous kilómetros por un túnel vexetal, no que marcha escoltado por belos e majestuosos carballos.

Se o Camiño realízase en otoñou o colorido da xornada merecerá a pena. Desta forma gaña 100 metros de altitude, ata os 580. A senda desemboca nunha estrada que se debe tomar cara á dereita para proseguir rumbo á Xesta, enclave onde se deixa a man dereita unha pequeña ermida, con parque infantil diante, e, metros a continuación, un cruceiro. Crúzase entón a estrada PO-902 e se continúa de fronte, aún polas casas do lugar.

A despedida do núcleo é moi agradecida, a través dunha senda de terra arborizada que desembocará, metros a continuación, nunha pista asfaltada. Más adiante, chegados a un cruzamento, habrá que seguir de fronte en dirección Medelos / parroquia de Botos, a través dun traxecto que conduce ao camiñante ata unha ponte asfaltada sobre a línea do tren. Barrio da Estación de Lalín O carreiro prosegue entón sobre asfalto, sobre un camiño de tránsito sinxelo que deixa ao peregrino, case 1,5 kilómetros después, no barrio da Estación de Lalín.

Esta zona dista 5,5 kilómetros do centro urbano de Lalín, localidade considerada como centro geográfico de Galicia e un dos seus principais templos gastronómicos, ao ser a “capital” do cocido. Desde este lugar non hai línea de transporte urbano que traslade aos viaxeiros ao centro do núcleo. Por iso, quen desexe pasar a noite ou trasladarse ata a localidade deberán facelo en taxi (o restaurante A Estación, que se menciona a continuación conta con servizo de taxi; como outros teléfonos pódese chamar a Taxi Lalín: (+34) 609804355- (+34) 689832325).

Na capital da comarca do Deza hai varios hoteis, hostais e restaurantes, con prezos adaptados para peregrinos. O traxecto desemboca na PO-534, na rúa Reguengo. O viaxeiro cruzará esta estrada sen paso de peóns e proseguirá rumbo pola beirarrúa da dereita. Metros a continuación, e antes de chegar a unha rotonda que conduce aos peregrinos ata a propia estación de tren, deberán virar á dereita para cruzar outra estrada e proseguir de fronte, por unha pista asfaltada.

Quen necesite facer un descanso e recuperar forzas contan na proximidade con bares e restaurantes dotados de servizos para peregrinos. Para localizalos deberán continuar ata a rotonda. Cara á estación de tren acharán o propio Restaurante A Estación (con servizo de taxi) e, cara a Botos, A Taberna de Vento (selan credenciais) e o Restaurante para Ponche (con recollida de mochilas).

A vía milenaria se desvía, con todo, antes, pola pista asfaltada xa mencionada. Como nun tobogán, primeiro descende e salva un regacho e a continuación inicia un ascenso que lle levará a adiantar, na aldea lalinense de Baxán, un lavadoiro e unha fonte sen garantías sanitarias. Un mojón conduce ao camiñante cara a un paso baixo a línea do AVE. Acto seguido o trazado continúá man esquerda, seguindo os carteis que guían cara a Botos e que se sitúan xunto a outro indicativo da Vía de a Prata.

En subida alcánzase este enclave rural, que conta cun bonito cruceiro situado preto da igrexa de San Xoán. O Camiño prosegue pola pista asfaltada que conduce ao camiñante en leve ascenso ata un cruzamento cunha estrada. A vía atravésaa e prosegue de fronte por unha senda de terra e, en ocasións, de grava miúda que guíá o viaxeiro ata Doinsón, pequeñou núcleo con bar.

No enclave merecen unha visita a igrexa barroca de Santa Eulalia, de sólida construcción, e o cruceiro de dobre cara. Posible parada no albergue da Laxe Tras unha alongada despedida do núcleo, a vía enlaza de novo cunha bonita pista forestal, de firme irregular, que salva o ríou Cabirtas. Tras un inicial descenso e posterior ascenso a vía se sitúa xunto á autoestrada AP-53, que queda allá no baixo. Por un carreiro de terra e grava miúda avanza en paralelo a ela.

Este tramo háxase primeiro protexido por un valo onde os camiñantes foron colocando diversas cruces (un costume que se aprecia en todos os Camiños de Santiago) pero, a continuación, despréndese de calquera tipo de defensa, o que pode resultar perigoso. A marcha renóvase en paralelo á outra estrada que acompañá o peregrino desde Ourense, a N-525.

Cubertos novos metros, o camiñante deberá elixir se desexa pernoitar no albergue da Laxe (parroquia de Bendoiro) ou proseguir camiño cara a Silleda, onde restan case 8 kilómetros. Se prefira descansar deberá cruzar a N-525 e desviarse cara á dereita e, acto seguido, cara á esquerda, para situarse xunto a un lavadoiro e a vangardista hospedería. No caso de que queira continuar pode evitarse este desvíou (que enlaza posteriormente) e proseguir camiño pola marxe dereita da nacional. Más de cincocentos metros después accede ao lugar de Vilasoa, onde conecta también o desvíou que guió ata o albergue.

Os peregrinos deberán cruzar a estrada cara á marxe esquerda para abandonar ao asfalto. También, para localizar un bar onde podrán almorzar desde primeira hora, comer e selar a credencial. A marcha renóvase por unha pista de cemento, que bordea varias casas, e que enlaza con outra de terra, rápida para camiñar e cómoda, que sortea un regato.

A continuación prosegue por grava miúda, deixando a man esquerda as vías do tren. A vía prosegue en paralelo (aínda que afastada) á estrada nacional, nun tramo final de terra desde onde se aprecia, también a man esquerda, o recoñecido Pazo de Bendoiro, que conta con spa. Desta forma o peregrino accede a Prado, localidade que conta con servizos para camiñantes, como bares ou tendas. A entrada faise polo carreiro de cemento polo que xa transitaba pero, tras un mojón, a travesía se desvía ata N-525, estrada nacional que atravesa o núcleo.

O camiñante atopará no seu deambular por a rúa do Aviador Loriga Taboada unha farmacia e un ultramarinos, á altura do cal se deberán volver desviar a man esquerda. 

Polo milenario Ponche Taboada

A partir dun camiño que sortea a parte traseira de varias casas, e que parece case particular, a vía afástase do núcleo por unha pista, con tramos de terra e outros de grava miúda, coa que se adianta un lavadoiro.

Preto de 800 metros después crúzase unha estrada para continuar de fronte por outra pista de fácil tránsito que vira, xa en cemento, primeiro cara á dereita e, posteriormente, á esquerda cara a unha estrada local. O peregrino circula neste momento en descenso xunto a casas da aldea de Borralla.

Chega pouco después a un dos tramos más agradecidos da xornada. O carreiro cobre unha curva á dereita sobre unha ponte. Con todo, a vía xacobea segue cara á esquerda por un camiño sombríou que pasa baixo o viaduto do tren que une Zamora con Santiago e que chega a Ponche Taboada, un paso sobre o ríou Deza -afluente que dá nome á comarca- que se confirmou como un dos lugares icónicos da Vía de a Prata no seu tramo galego.

Esta milenaria senda de paso, testemuña muda da historia, une os municipios de Lalín e Silleda. Construída no 912, foi en abril do 2012 cando cumplió 1.100 añvos, un aniversario que quedó gravado nun mojón xacobeo. Unha roca próxima dá fe da súa antigüidade. Sobre ela se grabó esta inscripción: "laboraverunt ista pontem era DCCCL fuit perfecta pridie kalendas aprilis".

A ponte, que consta dun só arco de medio punto, se construyó aproveitando un estreito paso do ríou entre rocas, unha vantaxe que previamente había servido aos habitantes da zona para salvar o ríou Deza valiéndose dunha ponte anterior de madeira. Os estudiosos diverxen sobre se, después do século X, Ponche Taboada foi reformado ou directamente reedificado. O que sí está claro é que por él desfilaron de forma secular os peregrinos que avanzaban pola Vía de a Prata e polo Camiño do Inverno desde as terras do interior cara a Santiago.

No lugar consérvase un tramo da primitiva calzada, agradecido pero de difícil tránsito, do mesmo xeito que o lousado que o sucede. Así, “pisando” a historia, e sempre en ascenso, os camiñantes alcanzarán A Ponche Taboada, onde se sitúa unha casa de turismo rural onde poder aloxarse. Enlazarán a continuación pistas de asfalto e de terra coas que adiantarán casas diseminadas e un lavadoiro. Más dun kilómetro después, e xusto antes de saír á N-525, podrán virar a man dereita e parar nunha taberna típica, con viños e tapas e menú do peregrino. Con todo, a vía continúa cara a a esquerda, e entronca coa estrada nacional.

O Camiño prosegue polo arcén esquerdo pero moitos camiñantes non dubidan en cruzar o asfalto para achegarse ata o belo templo parroquial de Santiago de Taboada (século XII), onde se venera a Santiago. Diso dan fe un retablo barroco situado no seu interior, e que conta cunha imaxe de Santiago dacabalo, e o atrio, cun monumento ao apóstol. Según a lenda, o peregrino deberá golpear a cabeza na porta principal da igrexa.

Na contorna localízase, además, un cruceiro de fuste romboidal e un sarcófago antropoide. Se se volve a cruzar a estrada cara á esquerda localizarseá, na contorna, un área de descanso, cun monumento ao peregrino anónimo. Nela os camiñantes localizarán asentos e unha fonte.

A vía abandona o asfalto nas súas inmediacións, por un camiño forestal indicado con frechas no chan que en ascenso deixará ao camiñante nun dos puntos menos agradecidos da xornada, ao parque empresarial Área 33 de Silleda. Tan só bordearseán as naves aínda que todos aqueles peregrinos que necesiten repoñer forzas contan nas inmediacións cun restaurante moi anunciado ao longo da etapa. Además, e para calquera necesidade, neste polígono localízase a base de Protección Civil -(+34) 660663145 / (+34) 660664809-, onde se pode selar a credencial.

Pero, como se decía, as naves déixanse a man dereita e o camiñante vira á esquerda e penétrase por unha bela senda boscosa, de aliñados carballos centenarios. Este verxel micológico coñécese como a Carballeira do Pazo de Trasfontao, solar do século XVIII ao que se chega a continuación. O pazo conta con pombal, capela blasonada e reloxo de sol con varias caras orientadas. Tras un rápido deambular entre casas da épouca, a vía enlaza cun carreiro empedrado que é posible que os camiñantes atopen encharcado e cheo de barro. Este é un dos tramos de más difícil acceso da etapa. 

A continuación aproxímase un carreiro de grava miúda e outro de terra clara que se precipita en ascenso, nunha subida final que xa pesa nas pernas. Á etapa xa só quédalle o último esforzo. Os camiñantes deberán atravesar unha estrada e achegarse ás primeiras casas da localidade.

En bicicleta

Os ciclistas non tendrán, en xeral, problemas. Iso sí, acharán dificultades en Ponche Taboada, ao conservarse parte da calzada primitiva, con laxas de distinto e gran tamañou, e tras o paso pola aldea de Trasfontao, onde a vía aseméllase frecuentemente a un ríou de barro. En ambos os casos deberán botar pé a terra.