Finisterre

Fisterra ©Panoramio Francisco Ovies

Podería dicirse que o peregrino chega a Fisterra cando pisa por primeira vez as areas de Langosteira, unha longa praia de de tres quilómetros de extensión á que, posiblemente, regresará.

Lugar de repouso do camiñante, bañarse nas súas augas forma parte case do ritual dos recén chegados a Fisterra. Ao seu inicio colocouse hai anos un monumento en honra a Camilo José Cela, o premio Nobel de Literatura galego que pasou longas tempadas e gardou unha gran vinculación con esta zona.

De feito, o escritor inmortalizó a esencia desta costa na súa obra Madera de Boj. Unha placa recorda unha frase do literato: «Finisterre é o último sorriso do caos do home asomándose ao infinito». Unha vez cuberta toda a extensión da praia chégase ao barrio de San Roque.

Ascéndese entón por un paseo ata a cruz de Baixar, un cruceiro de granito do século XVI. Continúase entón en liña recta, pola avenida da Coruña, ata a contorna do concello, situado xunto ao núcleo antigo da poboación, que creceu con forma de anfiteatro sobre o porto.

O enclave conservou a traza antiga de estreitas rúas que baixan ata o peirao. Nos últimos anos fíxose un esforzo por embelecer e recuperar a arquitectura popular dos seus inmobles. Un exemplo deste impulso foi a remocicada lonxa de Fisterra, inaugurada no 2008, e que conta, nas súas instalacións superiores, cun espazo destinado especialmente aos turistas. Nela poden coñecer a riqueza dos fondos mariños galegos e as actuais artes de pesca.

A través de paneis e pantallas móstranse, ademais, as principais especies que se venden na lonxa. O horario é, de luns a venres, a partir das 16.00 horas, momento no que comeza a poxa do peixe. Máis: ( 34) 981740379.

Aínda no porto, xunto á praia do Corbeiro, sitúase un dos principais reclamos da vila, o castelo de San Carlos, levantado, xunto o do Príncipe (en Ameixenda, Cee) e o do Cardenal (en Corcubión), dentro dun plan defensivo para protexer a ría. Esta fortificación foi terminada a metade do século XVIII baixo o mandato do rei Carlos III. Sitúase nun terreo rochoso, o que explica a súa forma irregular. Dispón de tres troneras orientadas e dunha nave interior que outrora protexía ás tropas.

O castelo sufriu, do mesmo xeito que toda a zona, o asalto das tropas francesas de Napoleón durante a Guerra da Independencia. Hoxe o día o conxunto acolle un museo da pesca, centro temático que alberga paneis informativos sobre embarcacións, artes de pesca, salgaduras, naufraxios e modos de vida dos mariñeiros. Nel reponse vídeos que achegan aos peregrinos á Fisterra dos anos 20. Máis información na confraría de pescadores Nosa Señora dás Areas de Fisterra.

Teléfonos: ( 34) 981740707 / 981740079 / museodepesca@museodepesca.com Aínda no centro do núcleo, na popular praza de Ara Solis, localízase un dos dous templos da localidade. Trátase da capela dá Nosa Señora do Bo Suceso (século XVIII), de estilo barroco e que conta, na súa capela maior, cun retablo barroco presidido pola imaxe da Virxe do Socorro e por unha inscrición dunha cruz grega.

Pero, sen dúbida, a basílica á que ningún peregrino deixa de acudir localízase na subida a San Guillermo, no ascenso cara ao soado faro de Fisterra. Trátase da igrexa parroquial de Santa María dás Areas, un dos puntos de maior interese da localidade, de longa tradición xacobea. A orixe da ermida, situada na saia do monte, remóntase ao século XII.

Románica en orixe e cunha única nave, ao edificio primitivo fóronselle adherindo co paso dos séculos varias capelas e unha sancristía. O templo, de gran riqueza artística, xa era na Idade Media un centro devocional ao albergar no seu interior, na capela barroca do Santo Cristo, a venerada imaxe do Cristo da Barba Dourada, á que a tradición atribúe poderes milagrosos e ao redor da que xurdiron unha serie de lendas.

A máis estendida recorda como a imaxe foi roubada por uns mariños ingleses que se viron sorprendidos por un dos recorrentes temporais que azoutan a zona pero que neste caso teríase producido a modo de castigo.

Tan só se libraron del cando arroxaron a imaxe ao mar, rescatada despois por pescadores da zona. Ao Cristo atribúenselle varios milagres como a conversión duns mouros que desembarcaran cerca do templo coa intención de profanalo. Igrexa e imaxe centran unha das principais tradicións da Semana Santa galega. No domingo de Pascua celébrase no seu atrio a festa en honra ao Santo Cristo, cunha representación da Resurrección.

O templo, influenciado polas correntes arquitectónicas aplicadas na Catedral de Santiago, dispón, do mesmo xeito que outras igrexas de peregrinación, dunha Porta Santa. Tense constancia que no século XIV concedíase a aqueles peregrinos que a atravesaban certas indulxencias. Esta igrexa tamén foi un dos destinos nos que certos presos flamencos podían redimir as súas penas durante a Idade Media.

Para librarse da condena debían peregrinar a Santiago, Fisterra ou San Andrés de Teixido. Hoxe en día, e durante os anos santos, os peregrinos acceden ao templo por esta Porta Santa. O número de camiñantes que chegaban ata Fisterra durante o Medievo e que visitaban esta capela era tan elevado que o párroco Alonso García, decidiu fundar en 1479, fronte á fachada principal, o Hospital de Peregrinos dá Nosa Señora do Rosario. Do mesmo case non quedan restos, tan só unha arcadas de medio punto situadas xunto ao cemiterio. No exterior do templo sitúase un cruceiro gótico (século XV) de granito, de gran beleza.

Tras continuar ascenso os peregrinos arriban ao Faro de Fisterra, o máis occidental e un dos máis emblemáticos de Europa. En funcionamento desde 1853, o faro protexía unha das costas máis perigosas, a coñecida como Costa da Morte, onde ao longo da historia naufragaron unha infinidade de barcos. O conxunto mostra un aspecto de fortaleza cando se observa desde o lado do océano. A súa luz divísase desde 31 millas (57 quilómetros).

O edificio anexo ao faro é a Sirena, que entrou en funcionamento no século XIX para os días nos que a néboa impedía ver a luz do faro. Emite sons estridentes cada minuto. O terceiro inmoble é o Semáforo, de 1879, que outrora tiña a misión de emitir sinais para a mariña de guerra e, na actualidade, é un complexo de turismo rural.

O conxunto ízase no lugar considerado polos fenicios e os romanos como o Finis Terrae, o fin da terra coñecido. Hai autores que identifican o Cabo Fisterra como o antigo promontorio Nerio mentres que outros sitúan neste recuncho pétreo, ou no veciño monte de San Guillermo (elevación que limita, por unha banda, co faro, e, por outra, con Fisterra), o coñecido Ara Solis, o altar de adoración ao sol ligado a ancestrais ritos de fecundidade (no lugar había unha gran laxa horizontal sobre a que durmían os matrimonios estériles para concibir fillos) e onde chegaban cada tarde as lexións romanas para ver apagarse ao astro rei no mar.

A lenda apunta que foi o Apóstolo quen destruíu ese sitio de culto pagán para levantar no seu lugar a ermida de San Guillermo, destruída no século XVIII, e da que tan só quedan algúns restos.

Esta ermida foi, probablemente, a morada dun ermitaño que, certos investigadores identifican como Guillermo X, o Duque de Aquitania, o popular don Gaiferos de Mormaltán que, segundo o romance, peregrinou a Santiago no século XII e faleceu aos pés do sepulcro do Apóstolo. Para outros autores o eremita sería San Guillermo, un coetáneo dos tempo de Carlomagno. Para chegar aos restos da ermida hai que desviarse cara á dereita 300 metros antes de chegar ao faro. Desde ese punto parte unha subida que se dirixe á antiga estación de radiotelegrafía e que enlaza con pista de barro que achega aos camiñantes, 400 metros despois, ao lugar onde se izaba o templo.

Actividades lúdicas Cerca do albergue municipal, na rúa Santa Catalina, 48, sitúase outra oficina turística, rexentada pola empresa Turismo Finisterre, onde os camiñantes poderán achar información sobre hostais, restaurantes e diversas actividades lúdicas. Unha que pode resultar de interese para os peregrinos son os cruceiros que permiten contemplar a posta de sol desde o mar. C

elebracións Aos peregrinos que lles coincida chegar a Fisterra en plena Semana Santa poderán contemplar a devoción coa que os veciños viven esta festa, declarada de Interese Turístico Nacional. O xoves e o venres, e xunto á igrexa de Santa María das Arenas, teñen lugar diversas escenificacións da Paixón de Cristo, unhas escenas seguidas por miles de romeus. De todos os xeitos, o principal día de celebración é o domingo, cando, tras a representación, báilase a danza dúas paos, unha interesante manifestación artística cuxo orixe se remonta ao século XVII. Xa en agosto ten lugar outra das celebracións típicos, de resaibo gastronómico.

O primeiro domingo deste mes réndese honra ao longueirón, a exquisitez fisterrá. Dous fins de semana despois colle a substitución o festival Fin do Camiño, un certame musical folk.