Reportaxe

Quen foi a primeira muller en completar o Camiño de Santiago?

Dende que se peregrina ata Compostela, as mulleres percorren o Camiño. Pero quen foi a primeira?

Muller peregrina, imaxe de Envato Elements

Muller peregrina, imaxe de Envato Elements

Os primeiros séculos de peregrinación a Santiago de Compostela son escuros. Aínda que existen testemuñas escritas da existencia do Camiño de Santiago, non hai constancia das persoas que o fixeron. Os nomes propios dos peregrinos a Compostela dificilmente se poden dilucidar con certeza, aínda que se cre que algúns personaxes fixeron este Camiño.

As primeiras referencias escritas aos peregrinos

É difícil establecer definitivamente a identidade da primeira peregrina, igual que a do primeiro peregrino. Cando se descubriu a tumba do apóstolo Santiago, a xente comezou a visitala espontaneamente por curiosidade e devoción, e moitas desas persoas serían mulleres. Non obstante, os que procedían de localidades próximas non son considerados estritamente peregrinos. A concepción orixinal da peregrinación está asociada á idea de sacrificio, e as viaxes curtas non encaixan con ese significado.

Aínda que os primeiros visitantes do túmulo non son peregrinos en si, non se sabe quen puido vir de máis lonxe, que xa sería considerado romaría. Se non somos demasiado estritos e non marcamos un mínimo de quilómetros para determinar a peregrinación, pódese establecer con suficiente certeza quen foi o primeiro peregrino. Non hai referencias escritas, pero seguramente se trataría dunha muller galega anónima que viviu nos arredores do monte Libredón e decidiu venerar a tumba do apóstolo recentemente descuberta.

A primeira referencia documentada dunha peregrina é a mesma que a do primeiro peregrino varón. O rei Afonso III de Asturias viaxou a Santiago coa súa muller Jimena Garcés no ano 899. É a primeira muller da que hai constancia escrita, pero hai historiadores que se resisten a considerala peregrina porque fixo o camiño nun burro.

Outras mulleres peregrinas que fixeron historia

Condesa Richardis de Sponheim

A primeira muller estranxeira que peregrinou a Compostela (da que se ten constancia) é a condesa Richardis de Sponheim. Dende unha casa nobre alemá, comezou o Camiño de Santiago en 1065 cando o seu home morreu mentres peregrinaban xuntos a Xerusalén. Era unha muller misteriosa, que chegou a Santiago cuberta de veos, e faleceu pouco antes de chegar á súa casa ao regresar de Santiago.

Santa Matilda

Esta muller era unha emperatriz alemá, que en 1125 peregrinou a Santiago para rezar pola continuación da alianza entre Inglaterra e Alemaña tras a morte do seu marido. Hai quen di que na súa viaxe conseguiu unha reliquia do Apóstolo Santiago, unha man, que máis tarde doou á Abadía de Reading, un famoso punto de devoción a Santiago en Inglaterra.

Códice calixtino, imaxe de Wikimedia Commons

Códice calixtino, imaxe de Wikimedia Commons

Gerberga de Flandres

O Códice Calixtino é unha guía fundamental do Camiño de Santiago, e atribúeselle xeralmente a Aymeric Picaud. Pero en realidade hai constancia dunha muller que o acompañou cando este monxe facía o Camiño de Santiago. Gerberga de Flanders aparece mencionada no propio códice como socia, e non é descabellado pensar que puido ser coautora da súa peregrinación arredor de 1140.

Isabel II de Portugal

A muller do rei Don Dinis de Portugal recibe o alcume de Raíña Santa (santa raíña) pola súa actividade totalmente desinteresada cara aos enfermos, anciáns, mendigos e calquera persoa desfavorecida do seu reino. En 1325 peregrinou a Compostela, e quedou tan conmocionada polo sacrificio que supuxo a viaxe que destinou parte do seu patrimonio a inaugurar hospitais e centros asistenciais ao longo do Camiño. Ademais, deixou por escrito a súa experiencia, algo totalmente insólito, pero que axuda a coñecer a perspectiva do Camiño durante o século XIV.

Santa Bríxida de Suecia

Esta muller pertencía á aristocracia sueca, e era moi devota. Esta relación coa relixión levouna a peregrinar a Santiago de Compostela a mediados do século XIV co seu marido, falecido no Camiño. Tamén peregrinou soa a Roma e Xerusalén, e fundou a súa propia orde relixiosa: as Brixidinas. Foi nomeada santa en 1391, e é a patroa de Suecia.

As peregrinas hoxe

Todas estas mulleres marcaron fitos na historia do Camiño, e hai que ter en conta que o seu mérito transcende unha época na que a actividade das mulleres era invisible. A presenza feminina no Camiño de Santiago dende entón non fixo máis que crecer, ata hoxe. E é que o 52% das compostelas emitidas no primeiro semestre de 2022 foron para mulleres. Desde 2018 hai máis mulleres que homes facendo o Camiño de Santiago. Cando se dan as mesmas oportunidades e visibilidade, as mulleres poden chegar tan lonxe como calquera home.

Últimos contidos
Consellos
Curiosidades
La Voz de Galicia La Voz de Asturias

Puntos de interese

Localidades | Albergues | Aloxamentos | Restaurantes | Guarnicionerías | Médicos | Puntos de interese | Talleres de bicicletas

Contactar | Politica de privacidade | Política de Cookies | | Aviso Legal | Autoría | Mapa Web | Consentimiento

© Copyright LA VOZ DE GALICIA S.A. Polígono de Sabón, Arteixo, A Coruña (ESPAÑA) Inscrita no Rexistro Mercantil da Coruña no Tomo 2438 do Arquivo, Sección Xeral, aos folios 91 e seguintes, folla C-2141. CIF: A-15000649

Desenvolto e administrado por Hyliacom