Carrión de los Condes

Carrión de los Condes ©Panoramio Antonio Alba

Os camiñantes non necesitan desviarse da ruta xacobea para poder visitar a maior parte do patrimonio monumental que aínda conserva a localidade. De feito, nada máis acceder ao enclave xa chegan á ermida da Nuestra Señora de la Piedad, antigo templo gótico dunha soa nave que permanece pechado todo o ano salvo o 15 de setembro, e, uns metros despois, ao real mosteiro de Santa Clara, unha das fundacións máis antigas de clarisas de España.

Foi fundado por dúas compañeiras da santa sobre un palacete mudéxar. Na súa igrexa neoclásica gárdanse a imaxe da Piedad e o Santo Cristo, obras de Gregorio Fernández, máximo expoñente da escola castelá de escultura.

No museo do mosteiro consérvanse distintas pezas de varios séculos entre as que destaca pola súa fama o Niño Jesús con dolor de muelas e as coleccións de moedas e beléns do mundo. Tras esta visita, a vía de peregrinación continúa pola praza Piña Merino e a rúa Santa María para desembocar na praza do mesmo nome, onde se levanta maxestosa a igrexa de Santa María de las Vitorias ou do Camino, o templo máis antigo da localidade.

Románico de inicios do século XII, a súa construción parece estar vinculada o tributo das cen doncelas. Este tributo foi un recoñecemento que o rei Mauregato (ano 783), fillo bastardo de Alfonso I o Católico, fixo a Abderramán I por axudalo a tomar o trono asturiano. Comprometeuse a entregarlle cada ano cen doncelas virxes, algo que se produce durante un período de cinco anos e medio.

Morto o rei, os seus sucesores néganse a mantelo. Desas cen doncelas catro correspondían a Carrión. Foi nunha das viaxes realizadas polos mouros para cobrar este imposto cando sucedeu, segundo a lenda, o milagre dos catro touros. Unha manda de touros saíron supostamente ao encontro dos mouros, facéndolles fuxir e quedando, xa que logo, as doncelas libres. Como gratitude a Deus por este feito, levantouse unha igrexa en cuxa porta principal hai uns relevos que segundo algúns críticos fan alusión a esta lenda ao representar a figuras de touros e doncelas.

No interior do templo destacan as esculturas góticas de Santa María e o Cristo del Amparo. A vía de peregrinación prosegue entón o seu avance cara á praza Marqués de Santillana. Xusto antes de chegar ao lugar unha placa recorda a localización da casa natal deste militar e poeta, considerado un dos primeiros historiadores da literatura española (séculos XIV-XV). Acto seguido déixase a man esquerda a praza Mayor, onde se sitúa o Concello, e xa se avanza pola rúa da Rúa, onde se levanta a monumental igrexa de Santiago (finais do século XII). Iso si, a estreiteza da rúa impedirá aos romeus contemplar no seu esplendor o belo conxunto.

A portada do templo é unha das mellores mostras da escultura románica -para algúns, tan só comparable ao pórtico da Gloria de Santiago-, cun soberbio pantocrátor rodeado dos catro evanxelistas e co apostolado baixo doseis trilobulados. Na arquivolta da entrada cóntanse 24 figuras de oficios medievais. Actualmente, no seu interior alberga un museo de arte sacro (979 880 072).

Xunto a esta igrexa situábase un dos antigos hospitais para peregrinos da localidade, do que non resta máis que unha porta de entrada de arco apuntado. O camiñante enfila despois a rúa Esteban Collantes, anexa á praza de San Julián, na que a súa igrexa garda tres retablos barrocos e unha imaxe do patrón do núcleo, san Zoilo. Xa de novo na sirga peregrina xira á esquerda cara á rúa Piña Blasco e diríxese cara á parte baixa do enclave.

Crúzase unha ponte sobre o río Carrión e xa se albisca xusto enfronte outro dos grandes monumentos da localidade, o que foi mosteiro de San Zoilo, na actualidade un hotel. Levantado, segundo se pensa, no século X, este mosteiro estivo adscrito orixinariamente á orde dos benedictinos, aínda que ao longo dos séculos pasou a pertencer á Orde de Cluny e aos xesuítas.

Aos poucos foi conseguindo máis poder e concesións debido á súa estratéxica localización ao pé do Camiño. Ademais, ata alí se trasladaron desde Córdoba as reliquias dalgúns mártires hispanorromanos, como as de Zoilo (nobre patricio romano morto o ano 300). Ao longo da ruta xacobea cobrou moita fama debido a un hospital contiguo e ao ofrecer aos romeus abundantes racións de pan e vasos de viño. Os peregrinos que visiten o recinto apreciarán os distintos estilos cos que foi reconstruído ao longo dos séculos.

A portada da súa igrexa é románica, con columnas de mármore e capiteis de pedra, mentres que o seu grandioso claustro, un dos mellores de España, é renacentista e plateresco. Componse de galerías, arcos, molduras, medallóns e columnas con cabezas de patriarcas, santos e reis de fina escultura. O antigo cenobio acolle o panteón da poderosa familia dos Beni Gómez, condes e infantes de Carrión. Os horarios de visita son, no inverno, de martes a domingo de 10.30 a 14.00 e de 16.30 a 19.00 horas e, no verán, de luns a domingo de 10.30 a 14.00 e de 16.30 a 20.00 horas.

Os peregrinos con credencial deberán pagar 1,5 euros pola entrada. Pero no recinto tamén reservan unhas dependencias para desenvolver o saber, o estudo e o coñecemento do Camiño de Santiago. Trátase do Centro de Estudios y documentación del Camino de Santiago, coa súa Biblioteca Xacobea, aberto no ano 1987 grazas ao impulso da Asociación de Amigos do Camiño de Palencia.

O proxecto xurdiu dunha exposición con diferentes volumes que percorreu parte da xeografía española e que tivo gran éxito. A partir dela, asociación decidiu fixala nunha sede. Ten desde entón unha biblioteca que foi crecendo en volumes ata aglutinar os 4.500 actuais. Entre eles destaca unha edición facsímile do Códice Calixtino, manuscritos antigos e guías ou diarios de peregrinos que lles fixeron chegar despois de visitar o lugar.

O centro de estudos pódese visitar tanto coa entrada ao mosteiro de San Zoilo como de forma única. Neste caso sería gratuíta. Os libros pódense consultar no lugar. Non se poden sacar salvo para certos estudos. Tamén se pode consultar por Internet estes volumes desde alí mesmo. Como dato, no 2012 pasaron polo lugar máis de 21.000 persoas. Os horarios son, no verán, de martes a domingo de 10.30 a 14.00 e de 16.30 a 20.00 horas e no inverno (desde outubro), de 10.30 a 14.00 e de 16.00 a 19.00 horas. No centro os camiñantes poden facerse coa credencial por un prezo de 2 euros.

Visita na contorna Para aqueles peregrinos interesados no pasado romano hai unha visita na comarca que pode resultar de interese. Iso si, debido á distancia con respecto a Carrión (18 quilómetros), deberían achegarse ao lugar en taxi. Trátase da vila romana La Olmeda, un xacemento arqueolóxico descuberto en 1968 que permitiu localizar unha mansión romana de hai 1.600 anos con diversas salas, baños e mosaicos. A súa superficie total é de 4.400 metros cadrados. Consultar horarios e tarifas na súa web.