Betanzos-Bruma

Caminos solitarios conducen ao peregrino ata Bruma

Ecuador do Camiño Inglés. A terceira etapa do itinerario discorre polos municipios de Betanzos, Abegondo e Mesía. Xornada tanto ou más dura que a anterior, especialmente pola súa lonxitude e os pronunciados repechos do seu último terzo. O peregrino ten ante sí algo más de 30 kilómetros, afastados de núcleos urbanos e con escasos servizos. Acariña terras das Mariñas, penétrase en fragas e canles frescas á sombra de piñeiros, carballos e bidueiros, e os nada autóctonos eucaliptales a través de veredas forestais. Cada paso avanza cara ao interior, alejándose da costa coruñesa, para chegar a Bruma, o punto de maior altitude do Camiño con case 500 metros sobre o nivel do mar.

Moi recomendable é saír de Betanzos ben provisto de comida e bebida, pois apenas se cruza un bar en todo o treito. E se o sol aperta, a protección para a pel se hará imprescindible na mochila do peregrino porque habrá igualmente tramos moi expostos e escampados. A xornada xa arrinca cunha forte subida para deixar atrás a capital brigantina, cal presaxio de cómo finalizarán os últimos kilómetros da etapa.

A etapa (30 kilómetros)

Cercado polos rívos Mendo e Mandeo, o romeu retoma o Camiño na capital da comarca das Mariñas. Betanzos, antiga provincia galega, é por patrimonio, tradición e cultura, cidade de visita obrigada. Así que, unha vez coñecida a urbe, tomarseá o centro urbano como punto de partida, concretamente aos pés da estatua dos irmáns García Naveira, na praza que leva o seu nome, aínda que popularmente coñecida como Ou Campo por celebrarse allí a tradicional feira.

Rodean ao camiñante os inmobles asoportalados, o Convento de Santo Domingo (século XVI), o neoclásico edificio do Arquivo do Reino de Galicia (alberga a Oficina de Turismo) e a Biblioteca municipal, antigamente Colexio de Huérfanas. A Fonte de Diana de Versalles, fundida en París, e o palco da música abanderan nese espazo a singular ornamentación herdada do modernismo.

Posto en marcha, o peregrino percorre a Rúa do Rolo –señalizada coas vieiras sobre o pavimento- ata chegar a un cambio de rasante que inicia unha baixada ata a vella ponte das Cascas, citado xa en documentos que datan do 1200. Voado polos ingleses en 1809 no seu avance cara á Coruña, a ponte tivo que ser reconstruído.

Crúzase a continuación a estrada e, cun xiro á esquerda, comeza un duro ascenso que afasta o itinerario do núcleo betanceiro -a escasa distancia de allí, atópase a tenda de bicicletas Ciqlo, 881986176-. Nese tramo, as frechas amarelas pintadas sobre a calzada son as mellores guías. En metade do repecho xorde un enorme muro de hormigón, onde se toma á dereita para continuar a subida. Case ao final do ascenso, a silueta dun peregrino metálico señá co seu brazo a ruta xacobea, cara ao lugar de Couto.

Xanrozo

Penetrada xa a senda en zona puramente rural, supera a vía de o tren Betanzos-Infesta por unha ponte en Campoeiro. Divísase a continuación un novo paso elevado, esta vez sobre a autovía A-6 onde, unha vez cruzado, comeza cun xiro á dereita unha costa abaixo ata chegar a un grupo de casas en Xanrozo. Todo o percorrido descrito ata aquí está, xeralmente, ben señalizado e discorre por viarios de asfalto. Punto e á parte marca a entrada no municipio de Abegondo (23 kilómetros a Bruma / 64 a Santiago) polo lugar de Limiñón. Se se necesitase nese punto avituallamiento, ao chegar a un cruzamento de camiños fronte ao campo de fútbol, atópase un bar a uns 200 metros cara á esquerda. Seguindo a ruta, á altura do citado campo de fútbol (esquerda do camiño), o firme tórnase de terra durante un descenso que leva á ponte de Limiñón, sobre o caudal de achega ao encoro Abegondo-Cecebre. O viario (CP-105), de novo asfaltado, conduce a Cos. Xusto á altura do cartel indicativo desa parroquia tómase á esquerda por unha estrada entre prados, paralela ao ríou, e que conduce á igrexa e cemiterio de San Esteban de Cos.

Deixado atrás o santuario e un pequeñou grupo de casas, a ruta se interna nunha zona arborizada que ben evoca o Bosque Animado de Fernández Flórez, ambientado na veciña fraga de Cecebre. Son apenas uns centenares de metros –nos que hai pasar sobre un pequeñou arroio- para desembocar no lugar de Meangos, curiosamente señalizado nunha matrícula de coche ao pé do mojón indicativo cara a Compostela. A partir de allí, na vella aldea de Cima de Vila, a empresa comeza a complicarse para o romeu. A esa altura percorreuse un terzo da etapa. Tómase un carreiro á esquerda, sobre o trazado do antigo Camiño Real. Inicia en herba, pero uns metros adiante convértese nun paso embarrado e angosto que entronca cunha pista forestal de ao redor dun kilómetro de lonxitude.

Tras un tramo de estrada, levadío, alcánzase o lugar de Presedo. Cunha seguinte incursión en treitos que alternan terra e bo firme chégase á igrexa e parroquia de Leiro (14 kilómetros a Bruma / 55 a Santiago). Na marxe dereita do templo hai unha zona cuberta, con bancos, grellas e billas (funcionan). A igrexa en honra a Santa Eulalia data do século XVIII e está rodeada polo camposanto. É unha boa zona para facer unha parada e recobrar forzas.

Albergue de Bruma

Revitalizadas as pernas e resoltos a completar a segunda metade da etapa, retómase o paso cara a Francos, polo pequeñou grupo de casas de Matiñou. A continuación, un tramo entre montes, moi embarrado e non exento de subidas, leva de novo á estrada comarcal, que se abandona un pouco más adiante para internarse a ruta por unha vereda paralela ao ríou. Moita atención habrá que poñer a medida que se estreita o paso contiguo á canle, pois chega un punto en que as frechas amarelas desaparecen da senda.

Ante o peregrino presentarseá unha bifurcación: habrá que tomar á dereita, alejándose do curso fluvial, por un pequeñou repecho seguindo as marcas azuis pintadas nos árboles para chegar á estrada, no lugar de Vilacoba (11 kilómetros a Bruma). Allí atópase o único bar sen desmarcarse do itinerario: Casa Julia (comidas por encargo, +34 981630242), también coñecida por Péqueañita, toda unha referencia gastronómica no Camiño Inglés. É o último remanso antes da durísima subida cara a Vizoñou.

Comeza o ascenso aos pés da vella e abandonada ermida de San Paio e a próxima igrexa de Santo Tomé. Remontado o primeiro repecho pásase por diante do área recreativa de Vizoñou (7 kilómetros a Bruma); supón un bo lugar de descanso pois está dotada de mesas e bancos baixo unha fermosa carballeira. También dispón de fonte, pero non é recomendable o consumo da súa auga.

Todavía en ascenso –pásase xunto a un cruceiro illado que pertence á igrexa de Vizoñou- o traxecto continúa combinando pistas asfaltadas con camiños de terra ata cruzar a ponte sobre a autoestrada AP-9, en dirección á Malata, zona agrícola onde se asintan numerosas granxas dedicadas ao porcino e á cría de visóns.

Por fin en terreo chairo, aínda que desprovisto de árboles ou elementos que acheguen acubillo da choiva ou do sol ao peregrino, se otean as antenas repetidoras de Mesón do Vento, localidade próxima ao albergue de Bruma onde se pode acceder a servizos como taxi, restaurantes, mesóns, hospedaxe, bancos, farmacias, ultramarinos ou tendas de roupa e calzado.

Seguindo por camiños anchos de terra, serventías das granxas, chégase ao fin ao albergue de Bruma (26 kilómetros a Sigüeiro / 42 a Santiago), municipio de Mesía, e onde conflúen os itinerarios do Camiño Inglés desde o porto de Ferrol e o da Coruña. Todavía existen allí restos do antigo hospital de peregrinos de orixe medieval, contiguo á antiga capela de San Lorenzo, aínda en pé. Os estudos realizados sobre a orixe do edificio subliñan que o seu antigüidade “non ofrece a menor dúbida”, a teor da cesión que Pedro Martínez e a súa muller Urraca Rodriguez realizan a beneficio do hospital de Santiago “de omni portione nostra ipsius hospitais de Gruma”, no añou de 1175. Referenciado también como “Hospital de Gruma” polo Pai Sarmiento seis séculos después.

O núcleo non conta con servizos salvo o albergue, con todo, establecementos de Mesón do Vento levan por encargo comidas e ceas aos peregrinos, como é o caso de Mesón A Ruta, también con servizo de taxi (+34) 981692754.