Estella-Los Arcos

Esta xornada transcorre por cidade, bosque, media equitaciónña e case deserto. A única complicación atópase no ascenso a Monjardín. Desde este punto, terreo favorable ata o final de etapa, aínda que os días de más calor a ausencia de sombras dificulta o descanso. Convén avituallarse en Villamayor, xa que nos últimos 12 kilómetros é imposible comprar unha bebida. En Ayegui pódese gozar dun bo grolo de viño grazas á fonte das Adegas Irache. En Azqueta, o peregrino ten a obligación de pararse a charlar con Pablito, toda unha institución na ruta xacobea.

A etapa (20,3 kilómetros)

A saída de Estella (663 kilómetros a Santiago) pode resultar algo incómoda. Hai que volver á outra beira do ríou Ega e emprender rumbo ao sur polas rúas San Nicolás e Camiño de Logroñou. É unha despedida longa, e pegada a unha estrada con tráfico vivo desde primeira hora do día e que en algún momento chega a convivir coa NA-1110. Unha boa referencia é unha rotonda cunha escultura de bronce precedida por unha gasolineira.

Neste punto hai que desviarse á dereita por unha zona axardinada. O Camiño entra no término municipal de Ayegui, que sobre o plano foi absorbido polo espectacular crecemento da súa irmá maior. Tras deixar atrás unha fonte atópase un indicador do albergue de Ayegui (17,3 kilómetros aos Arcos), nos baixos do polideportivo municipal. Co descenso dun pequeñou tobogán o peregrino volve topar coa NA-1110.

Alén da mesma atópanse as famosas Adegas Irache. Baixo unha talla de Santiago nacen dúas billas. Dun deles mana auga e do outro, viño. Na parte superior hai instalada unha webcam. Non desaproveite a ocasión de saudar aos seus seres queridos.

Mosteiro de Irache

Uns metros más adiante atópase o conxunto monástico de Irache, resultado dun popurrí de medievalismo, renacentismo e barroco. Isto non é más que unha señao de que foi medrando co paso dos añvos, en parte, pola súa proximidade ao Camiño de Santiago. Tense constancia da súa existencia desde o añou 958. Na primeira metade do século XI se construyó un hospital de peregrinos, probablemente o más antigo de Navarra. Desde 1887 é monumento nacional. Pódese visitar a igrexa e o claustro. É más que probable que acabe convertido nun parador de turismo.

Á saída de Irache, o Camiño, de terra e grava, segue picando cara arriba ata chegar a un cruzamento no que se informa de dúas rutas distintas para chegar aos Arcos. A orixinal discorre por Azqueta, onde espera un dos personaxes más famosos do camiño. A outra, por Luquin, está ben señalizada e é algo más curta.

Por Azqueta

O que opte por Azqueta (a inmensa maioría) volverá a tocar coa estrada, a cal hai que atravesar de novo e retroceder uns metros para penetrarse por unha vía secundaria ben señalizada para os peregrinos. A man esquerda levántase o Hotel Irache, de tres estrelas. Fronte a él, o Cámping Iratxe, de primeira categoría. O cámping, además de aloxamento (en bungalós ou tendas de campaña), conta con restaurante, bar e supermercado. Unha vez déixase atrás o cámping, conclúe o asfalto para dar paso á terra.

Atravésase un pequeñou túnel antes de introducirse nun carreiro rompepiernas rodeado de carrascas, só interrompido por unha estrada secundaria e pouco transitada. Un deteriorado panel informa que no seu día estas terra acolleron o hospital de Igúzquiza, hoxe desaparecido. Alén da estrada, más sobe e baixa ata a chegada a Azqueta, pequeña localidade que dá a benvida aos peregrinos cun simpático grafiti nun dos seus muros.

Este pobo conta cun bar e unha casa de turismo rural, aínda que sen dúbida o más famoso de Azqueta é Pablito, un dos personaxes más queridos e admirados de todo o Camiño de Santiago. En certo xeito, un precursor das peregrinacións contemporáneas. Pablito Pablito (Pablo desgústalle) adoita estar a esperar aos peregrinos nun banco á entrada da localidade. Pablito, o das varas, regala bastóns de avellano, cabazas e cunchas de vieira aos peregrinos que marchan camiño a Santiago.

Además, desvela todos os segredos sobre a súa depurada técnica para coordinar o bastón cos pés. Un apoio cada catro pasos. Nin más, nin menos. Allá polos añvos 60 Pablito foi unha das primeiras persoas que peregrinó a Santiago subido a unha bicicleta. Desde entón, completó o Camiño en infinidade de ocasións. Nin él mesmo lémbraas. Á saída de Azqueta, o Camiño descende á dereita pasando por diante dunhas naves agrícolas para logo virar á esquerda, punto desde o que arrinca a ascensión dun kilómetro e medio ata Villamayor de Monjardín sobre un carreiro estreito e mal conservado, rodeado de viñedos.

Antes de coroar, a man dereita, atópase a fonte dos Mouros, poucos metros antes da chegada a Villamayor de Monjardín. A fonte dos Mouros é un aljibe (depósito subterráneo de auga) datado a principios do XIII construído con idea de saciar a sede dos peregrinos. Está moi ben conservada. Convén ter en conta que desde Villamayor de Monjardín (10,3 kilómetros aos Arcos) non é posible facerse con víveres. O peregrino só podrá saciar a sede nunha fonte no cruzamento coa estrada de Urbiola, case ao comezo do traxecto. Descenso ata Os Arcos Como non podía ser doutra forma, a saída de Villamayor de Monjardín é un descenso a través dunha empinada pista, aledañá un campo de viñedos.

Unha vez abaixo, arrinca un longo tramo de infinitas rectas sobre os campos navarros. Só rompen a monotonía un par de cruces con estradas secundarias, o ruído da maquinaria agrícola resultante do traballo nas terras de labranza e paneis informativos. Para algúns peregrinos convértese nun traxecto aburrido, xa que a paisaxe apenas cambia ata a chegada a un piñeiral, xa moi próximo ao fin de etapa. Outros gozan deste paseo, ben señalizado, con terreo favorable sobre unha ancha pista de terra. «Dá tempo a pensar», din. Nos Arcos, un antigo garaxe reconvertido en área de descanso recibe aos peregrinos antes do seu acceso ao centro da localidade.

En bicicleta

Precaución á saída de Estella. Tráfico denso. Complicado ascenso ata Villamayor de Monjardín. Non é excesivamente longo, pero nalgúns tramos presenta mal firme. Desde Villamayor de Monjardían ata Os Arcos, terreo favorable. Ao principio,  este tramo cruza un par de estradas locais.