Vilalba-Miraz

El itinerario alcanza el casco histórico de Vilalba

Da capital da Terra Chá á pequena aldea de Miraz -que apenas merecería un pequeno punto no mapa do peregrino de non ser polo seu albergue- o percorrido non entraña maior dificultade salvo a distancia entre ambas localidades (33 quilómetros).

Xornada larga, polo tanto, aínda que sobre un trazado atractivo, entre bosques autóctonos -algúns desfigurados polos eucaliptais-, pequenas aldeas, pontes medievais, muíños e santuarios. Camiños aínda solitarios, aínda que sempre próximos ás principais vías terrestres que vertebran a bisbarra.

Vilalba, Guitiriz, Begonte, Guitiriz de novo e Friol, fin da planicie chairega. Esa é a cadencia de municipios que atravesa o itinerario, en cuxo ecuador se alza o albergue de Baamonde (Begonte), un dos de maior capacidade do Camiño do Norte.

Sobresae entre os elementos patrimoniais da etapa a igrexa de San Alberte, con ponte e capela góticas, e unha fonte á que a tradición popular atribúe poderes curativos para solucionar problemas de fala.

Os tramos presentan unha sinalización correcta e principalmente discorren por camiños de terra e pistas asfaltadas, se ben comparten algúns treitos coas estradas N-634 e N-VI.

Bares e restaurantes dispostos ás marxes das nacionais farán do avituallamento unha empresa doada, aínda que separados entre eles, na maioría dos casos, por unha presa de quilómetros.

A etapa (33 quilómetros)

De ter pasado a noite no albergue público de peregrinos, a xornada iníciase a un quilómetro do centro urbano de Vilalba. Superada a rotonda, xusto ao abandonar o albergue, haberá que tomar á dereita para cruzar a estrada pola ponte peonil e, deseguido, efectuar un xiro completo pasando por debaixo deste, encamiñándose a unha pista de terra. Esa senda leva o romeiro ao núcleo vilalbés, onde achará, recén internado nel, un supermercado e unha cafetaría. Obviamente, abonda con continuar uns centos de metros para toparse con todos os servizos que ofrece a capital da Terra Chá.

Sen desviarse da avenida principal, a rúa da Pravia, xorden os referentes patrimoniais da cidade; a torre defensiva dos Condes de Andrade -convertida en Parador cando Manuel Fraga, veciño da vila, era ministro de Información e Turismo da ditadura- e a igrexa de Santa María, erixida no XIX sobre o antigo templo románico. Ambos os dous elementos están dispostos arredor da praza Suso Gayoso, centro neurálxico da poboación. Tomando como referencia ese espazo, que se deixa á esquerda do itinerario, tómase á dereita, en baixada, pola rúa Conde Pallarés, pasando xunto á capela de San Roque e o mesón-restaurante Domingo Campo.

Antes de alcanzar a estación de servizo Repsol, xírase á dereita, seguindo a pendente favorable, para saír xa da zona urbana e dirixir os pasos cara á canle do río Magdalena. Precaución alí os ciclistas, pois o descenso ata o río transcorre por un estreito sendeiro minguado en boa parte pola maleza.

O itinerario cruza o río Magdalena pola ponte dous Pasos, xunto ao muíño do mesmo nome. O edificio encóntrase nun estado lamentable, aínda que no seu interior aínda se conservan as moas e parte da infraestrutura que o facía funcionar. Malia o abandono do muíño, a zona preséntase moi ben acondicionada, e é punto de partida de rutas fluviais, de feito, o Camiño segue paralelo á canle por un agradable paseo ata que se desvía, á dereita e en suba, por unha pista de asfalto.

A medieval Ponte Rodríguez

Rompe logo a proximidade da autovía A-8 o silencio que acompaña dende o río ao peregrino, que chega a un cruzamento de camiños algo confuso, ao acharse o marco semioculto entre as herbas e a sombra dunha árbore solitaria, a uns 20 metros da intersección. Avanza pois en dirección ao viaduto da autovía, baixo o que pasa o trazado xacobeo. E dos modernos piares de formigón, a ruta dá un salto no tempo para alcanzar a medieval Ponte Rodríguez, que salva o río Trimaz, ao acubillo de carballos, ameneiros e bidueiros. A ponte foi rehabilitada no 2002 pola Escola Obradoiro do Camiño de Santiago.

Xira a continuación á dereita, en suba, por unha senda de certa dificultade en bici polo firme empedrado e o barro, especialmente con chuvia. Atravesa varios casais de arquitectura tradicional nos que se instalou o feísmo en forma de ladrillo. Pertence ese tramo á parroquia de Boizán, onde o peregrino divisará por última vez o núcleo de Vilalba, xa dous quilómetros atrás.

Primeiro avituallamento

A ruta mantense solitaria, salpicada por algunha que outra casa e a antiga escola unitaria -agora telecentro da parroquia- ata que encontra novamente a A-8 e entra, deseguido, na parroquia de Alba. Alí coinciden por enésima vez o itinerario e a N-634, á altura da igrexa de San Xoán de Alba e o seu cemiterio, tamén de estilo neogótico, tal e como imperan na bisbarra. Atención neste punto! Moitos romeiros continúan erroneamente a marcha xunto á igrexa, cando o correcto é seguir pola estrada nacional para desviarse á dereita a uns cen metros. A pouca distancia do cruzamento onde se ergue o templo, a uns pasos en realidade, localízase o café bar Casa Cascudo. É o primeiro local que topa o romeiro nos cinco quilómetros que leva de etapa, así que a parada é máis que probable. Dispón de tenda de ultramarinos e ofrece un copioso menú do día por 8 euros.

Paralela á N-634, a senda chega ao lugar da Torre (26 quilómetros a Miraz) e avanza, a liña seguida, sobre un treito dificultoso debido ao mal estado do firme e a plétora espesura. Salvado ese escollo, enlaza de novo coa estrada nacional, xunto ao segundo establecemento do itinerario: o café bar Alejandro (bocadillos por 2-3 euros).

Unha puntada máis á costura que tece a derrota xacobea sobre as vías modernas leva ao romeiro a salvar, ata en dúas ocasións case consecutivas, a A-8, primeiro por un paso baixo, tras o cal se aventurará na ponte medieval de Saa, sobre a canle do río Labrada.

Superada a canle, espera outra incursión na N-634 antes de deixar os dominios de Vilalba para dar paso ao Concello de Guitiriz. De feito, o peregrino cruza a nacional na parroquia de San Bartolomeu de Insua, última pertencente ao municipio vilalbés.

Fugaz internada en Guitiriz

Por paso de terra, bordeando plantíos, intérnase o Camiño no concello de Guitiriz, tal e como indica un cartel limítrofe con información útil para o peregrino. É a parroquia de San Pedro de Pígara, onde muda o firme terroso por asfalto, nos lugares de Penas e Casasnovas. Chega a un cruceiro que marca a proximidade da igrexa parroquial e o seu cemiterio, visibles dende o itinerario, que continúa cara ao lugar da Estrada. Alí xira á esquerda, non obstante, a uns cen metros do desvío, na marxe da nacional, hai un bar e casa de comidas: A Revolta.

Ayuntamiento de Guitiriz

Cruza a continuación a N-634 e pasa baixo os dous carrís da A-8 no lugar de Ferreira. Precaución despois desa referencia, xa que a senda comparte case dous quilómetros coa estrada nacional, ata que se desvía desta, á esquerda, por pista de terra.

Toca xa cambio de concello. Da fugaz internada en Guitiriz pásase ao concello de Begonte, polas localidades da Rega e Baamonde, esta última, punto de referencia por ser enclave do albergue de peregrinos e con certos servizos para o viaxeiro.

Para acceder a Baamonde (15 quilómetros a Miraz / 41 a Sobrado) é preciso xirar á esquerda ao chegar ao tanatorio da localidade. En lixeira costa abaixo, alcánzase o núcleo de Baamonde, onde ademais do albergue -antiga parada de postas- hai bares, restaurantes, supermercado, farmacia, taxis e banco, entre outros servizos.

O Camiño do Norte entronca na citada localidade coa nacional VI, coa que comparte uns dous quilómetros, paralelos á vía do tren. Precaución, polo tanto. Pero antes de deixar atrás o núcleo, o viaxeiro pasa xunto á igrexa románica de Santiago de Baamonde, un templo iniciado no século IX e custodiado no adro por un rechamante calvario de tres cruceiros.

Á saída da poboación localízase unha estación de servizo, que conta con restaurante e hostal (A Ruta Esmeralda), alternativa de aloxamento de estar saturado o albergue.

Espazo natural xunto ao santuario de San Alberte

Completados os dous quilómetros sobre a calzada da N-VI, intérnase de novo a senda no Concello de Guitiriz, pola parroquia de Sambreixo de Parga e, concretamente, no lugar de San Alberte. Deixa a estrada nacional cun desvío á esquerda, cruzando a vía do tren e unha ponte gótica sobre o río Parga, dirixindo os pasos cara a un lugar idílico: o santuario de San Alberte. A capela, datada do XIV, está emprazada nun fermoso espazo natural. Vetusto; solitario; á sombra de especies autóctonas; evocador do medievo... o encanto da zona invita a uns minutos de descanso, refrescado pola fonte de dous canos labrada en pedra. Non virá mal un lixeiro repouso, pois a paraxe torna tan bela como tortuosa para as pernas, especialmente no caso dos ciclistas. Sobe dende o santuario por unha verea encaixada na pedra, a xeito de chanzos naturais, que obrigará a apearse da bicicleta. O treito anuncia o próximo fin da Terra Chá, entre carballeiras alienadas por plantacións de eucalipto e as cada vez menos frecuentes planicies.

Aínda na parroquia de Sambreixo, alcánzase o lugar de Bandoncel, xa por pistas de asfalto. Pouco máis adiante, no lugar de Eirexe, achará o peregrino unha venda a uns 250 metros da ruta xacobea; o hostal albergue Deva Natural-Mente (cuarto dobre con almorzo, 15 euros).

Avanza polo lugar de Caínzos, onde deixa á esquerda un estoico palco de orquestra, de ladrillo e cemento, alguacil do campo da festa. Intérnase o itinerario por camiños de terra e pedra que derivan no lugar de Digañe, primeiro, e Raposeira, despois, ambos os dous pertencentes á parroquia de Santa Locadia de Parga (Guitiriz). Outro palco coroa o núcleo de casas en Raposeira, xunto ao campo da festa do lugar (para visitar a igrexa haberá que desviarse á dereita do itinerario).

O camiño continúa á esquerda por unha estrada local cara ao lugar de Carbelledo (6 quilómetros a Miraz), onde se sitúa o Punto de Apoio ao Peregrino, un acolledor café rústico onde o viaxeiro poderá avituallarse e acceder gratuitamente á súa conexión de Internet.

O seguinte lugar, Aldar. Sorprenderá ao camiñante un posto de artesanía dedicado á peregrinación (peregrin@rte). Bastóns, vieiras, caxatos, panos... co valor engadido de tratarse de produtos ecolóxicos, "co fin de non danar o marabilloso ámbito onde son realizados", tal e como defenden os seus responsables.

Déixase atrás definitivamente a bisbarra da Terra Chá coa entrada no municipio de Friol, á altura da área recreativa de Seixón. Chega á aldea do mesmo nome, no cruzamento coa estrada provincial LU-P-2101. Alí encontra o romeiro outro bar (Mesón O Cruceiro) fronte a un cruceiro de bela talla. Pódese visitar a igrexa románica de San Paio, do século XII, á esquerda do itinerario.

Poucos metros máis adiante, en costa abaixo, localízase outro establecemento (bar Reche), o último ata alcanzar a xa próxima aldea de Miraz.

Baixa o trazado xacobeo polos lugares de Subcampo e Lagoa, onde xa hai indicacións cara á situación do albergue.

Cun xiro á esquerda, xunto a unha granxa, encamíñase o itinerario por outra provincial (LU-P-2113) á ponte Leixoso, que cruza de novo o Parga. Antes de poñer fin á etapa, o Camiño garda un desvío á dereita por un paso de carro que conclúe nas murallas da torre de Miraz, parte principal do pazo, antiga fortaleza do século XV pertencente á casa dos Saavedra. Os seus herdeiros viven alí, e unha placa disuasoria advirte do carácter "Privado" da histórica edificación.

Só quedan uns pasos para chegar ao albergue de Miraz (25 quilómetros a Sobrado), xestionado por hospitaleros voluntarios, xeralmente de orixe británica e pertencentes á confraternidade de Saint James. O albergue instalouse coa axuda desa irmandade na antiga casa reitoral.

Non conta a poboación con máis servizos que os que ofrece o bar Parada, un establecemento de toda a vida rexentado pola infatigable Pilar. Dispón dunha pequena tenda con produtos básicos e prepara o que faga falta; unha tortilla, un bocadillo... Abre as súas portas ás 07:30 horas para ofrecer almorzos aos romeiros.

En bici

Santuario de San Alberte

Só un puñado de tramos poñerán en xaque aos ciclistas. O máis complicado é o que conecta a capela de San Alberte con Baldoncel (Guitiriz). A alternativa é seguir pola estrada asfaltada -antes do camiño de terra cara ao santuario- ata encontrar as frechas amarelas que o devolverán ao itinerario.

A alternativa aos tramos anteriores é a N-634, sempre próxima ao Camiño ata Baamonde. Dende alí, pódese transitar a N-VI ata Parga, se ben a comodidade do trazado non require aventurarse á transitada calzada.