¿Qué ver en O Cebreiro? Guía turística y curiosidades

Localidad

3 valoracións
24
24
13

Qué ver en ¿Qué ver en O Cebreiro? Guía turística y curiosidades

O Cebreiro ©Panoramio sbarca

O Cebreiro ©Panoramio sbarca

Visitas recomendadas Chegados ao Cebreiro os peregrinos poderán visitar un dos lugares historicamente máis emblemáticos do Camiño de Santiago e un dos primeiros en canto á asistencia a peregrinos.

Se se segue a ruta xacobea o primeiro que achan os romeus é un monumento aos peregrinos, coñecido como monumento ao Gaiteiro. A confluencia da maxia das paraxes do Courel e o Camiño de Santiago fixeron a este núcleo escenario de multitude de lendas. Unha delas, datada na Idade Media e que deu pé a esta estatua, lembra como un peregrino alemán que se extraviou entre as montañas, puido chegar a Ou Cebreiro guiado polo son dun gaiteiro.

Esta lenda, que quedou escenificada nun monumento de bronce, inclúe inscricións en alemán, francés, inglés, castelán e galego antigo. Enfronte do monumento áchase un cruceiro galego, desde onde os camiñantes poderán contemplar unha bela vista das montañas leonesas que acaban de abandonar. Acto seguido xa acceden, entre pallozas, ao propio enclave, onde sobresae, á dereita, a suxestiva igrexa prerrománica de Santa María Real do Cebreiro. Trátase do templo máis antigo da ruta francesa e un dos primeiros monumentos do Camiño en ser restaurado. É, ademais, a basílica máis visitada en Galicia por detrás da catedral de Santiago e unha de máis reclamadas tamén a nivel estatal.

A igrexa foi fundada por unha comunidade de monxes benedictinos no século IX. Posteriormente, no ano 1072, o rei Alfonso VI púxoa en mans dos monxes franceses da abadía de San Giraldo de Aurillac, pasando a depender de novo da orde benedictina en tempo dos Reis Católicos, e sendo finalmente abandonada por eles tras a desamortización de Mendizábal en 1853. A pesar das diversas reformas e os incendios sufridos, aínda conserva parte da súa factura prerrománica, con planta basilical de tres naves. No exterior, destaca a torre e os muros exteriores, todos de granito con lajas de lousa.

A torre, que forma un pórtico con catro alicerces, representa unha construción típica da montaña lucense. No seu interior pódese ver unha pila bautismal do século IX; a cruz de madeira colocada no presbiterio, do século XII; e, na nave da dereita, a talla románica da Virxe (tamén, do século XII). Na capela que está á esquerda do presbiterio atópase a sepultura do párroco de Ou Cebreiro,

Elías Valiña -o gran promotor do Camiño de Santiago no século XX e principal valedor deste enclave lucense-, mentres que na da dereita, o cáliz, a patena e as reliquias do soado milagre eucarístico. O Milagre do Santo Graal de Ou Cebreiro remóntase ao século XIV cando, nun día de forte temporal, un monxe celebraba misa na capela. Conta a historia que un veciño da parroquia de Barxamaior (Juan Santín) desafiou a tempestade e achegouse até o templo para escoitar misa.

O monxe, incrédulo, menosprezou o sacrificio do fregués e exclamou ante a súa chegada: «Cal vén estoutro cunha tan gran tempestade e fatigado a ver un pouco de pan e viño». Nese momento, o pan que sostiña o cura entre as súas mans transformouse na carne de Cristo e o viño, no seu sangue. Acto seguido, a imaxe da Virxe, colocada no altar maior, inclinou a cabeza para adorar o corpo e o sangue de Cristo.

O Cebreiro ©Panoramio Juan PIXELECTA

O Cebreiro ©Panoramio Juan PIXELECTA

Desde entón o cáliz, a patena (ambos, afamadas pezas do románico) e as reliquias do milagre consérvanse no Cebreiro e o sacerdote e o campesiño están enterrados, un á beira do outro, en dous arcos á beira do altar do milagre. Esta historia estendeuse por toda a Europa do medievo, entre o clero, os xograres e os peregrinos e deu pé a que o santuario obtivese nas décadas posteriores diversas bulas papais e privilexios reais.

En 1983 o cáliz e hostia xa entran a formar parte do escudo de Galicia. No devandito símbolo, aparecen rodeados por sete cruces, unha por cada antiga provincia do Reino de Galicia. Como curiosidade destacar que na actualidade os veciños de Barxamaior se enorgullecen de mostrar a árbore do milagre, un castiñeiro plantado segundo a tradición por aquel campesiño na leira da que foi a súa casa, a de Tras.

En 1486, na súa peregrinación cara a Santiago, os Reis Católicos fixeron un alto no lugar para contemplar o milagre e doar o relicario onde se gardan os restos. Conta a tradición popular que a raíña Isabel, na súa volta cara a Castela, quixo levar con ela as reliquias do Cebreiro. A comitiva rexia partiu do alto pero a tan só 20 quilómetros de alí, en Pereje, os cabalos pararon e foi imposible facerlles continuar. O medo apoderouse do grupo que deixou libres aos animais. Ao ver como os cabalos volvían ás portas do templo do Cebreiro, a raíña ordenou que as reliquias continuasen no lugar.

Os Reis Católicos tiveron unha gran influencia na prosperidade e engrandecimiento do enclave, que logra baixo o seu mandato o seu apoxeo. Os monarcas dan continuos privilexios ao Cebreiro e piden ao papa Inocencio VIII que restaure a hospedaría e o hospital. Pola súa mediación, o templo pasa, así mesmo, a depender da orde benedictina de Valladolid.

Co paso dos séculos, as reliquias permaneceron sempre na basílica e tan só foron sacadas e protexidas na aldea de Foxos durante a invasión das tropas francesas, no século XIX. Durante a contenda, na que as tropas de Moore invadiron estes montes dada a súa estratéxica posición de paso, a aldea do Cebreiro sufriu moitas desfeitas e os antigos documentos do arquivo do lugar (onde, posiblemente, gardábanse as historias xacobeas) son destruídos.

Este enclave, de gran peso relixioso, move cada ano a miles de fieis que se achegan ao lugar para rezar ante a Virxe. Mesmo, personalidades moi coñecidas, como o cardeal Ratzinger (antes de ser papa) non quixo obviar visitar este templo prerrománico. Os peregrinos que desexen escoitar misa no templo poderán facelo, no inverno, ás 18.00 horas, e no verán, ás 19.00 horas. O domingo oficiarase pola mañá e pola tarde,ás 12.00 e 18.00 ou 19.00 horas, segundo a estación (consultar horarios na páxina de Facebook do templo).

Antes de saír da igrexa, a moitos camiñantes chamaralles a atención unha imaxe de San Francisco de Agarrades, incluída no templo, xunto a un panel que explica a peregrinación que o santo realizaría a Santiago en 1214. Preguntado sobre a verosilimitud de tales feitos, o abade do Cebreiro, José Quintela, aclara que o fundador da orde dos franciscanos deixou escrito que quería facer o Camiño. Sábese, ademais, que chegou ao norte do país, onde caeu enfermo.

A partir de aí entra en xogo a tradición franciscana que avala que entraría en Galicia por Asturias para chegar a Compostela hai case 800 anos. De feito, a Igrexa católica celebrará ao grande no 2014 o oitavo centenario do chamado Camiño de san Francisco de Agarrades. Realizarase un minixacobeo franciscano no que participará o concello de Agarrades, hermanado con Santiago.

La Voz de Galicia adiantou durante a Semana Santa que o papa Francisco, quen xa chegou a oficiar en Bos Aires a bendición do apóstolo Santiago -na réplica do Camiño que os emigrantes galegos percorren cada 25 de xullo nesa cidade- podería ir a Compostela no 2014 seguindo os pasos de san Francisco. Como outro apuntamento histórico sinalar a existencia dun cemiterio de peregrinos no Cebreiro.

O Cebreiro ©Panoramio Domenico Mazza

O Cebreiro ©Panoramio Domenico Mazza

É posible que mesmo os enterros tivesen lugar no propio templo, aínda que se descoñece a súa localización exacta. Xa fose do templo, os camiñantes acharán á súa dereita unha estatua en homenaxe a Elías Valiña, a persoa sen a que é imposible entender a gran afluencia de peregrinos actuais. Próximo ao templo prerrománico consérvase, así mesmo, aínda que restaurado, o antigo hospital para peregrinos, fundado no século IX polo francés San Giraldo de Aurillac, e que se presenta como un dos poucos da súa época que aínda permanece en pé.

Na actualidade é a sede da hospedaría que leva por nome ao santo francés e que é rexentada pola familia Valiña. A pesar da queima dos antigos libros do Cebreiro, sábese que esta hospedaxe é un dos primeiros levantados na ruta xacobea. De feito, os beneditinos foron os primeiros custodios dos restos do Apóstolo Santiago e, tras a súa localización, iniciaron a construción de diversos hospitais que deron cobertura aos camiñantes que comezaban a dirixirse a Compostela.

É posible que o do Cebreiro levantásese menos de 25 anos despois do descubrimento. Como outra visita ineludible, áchanse o conxunto de famosas pallozas, situadas tanto na contorna do templo como avanzada a única rúa que hai no Cebreiro. Trátase de construcións de orixe celta e estrutura circular, moi características das montañas do noroeste da Península Ibérica e adaptadas ao medio e clima da zona. Coa súa característica cuberta de palla, nelas conviviron durante máis de dous milenios familias (até 9 ou 10 persoas en cada unha delas)/delas) e gando. Estiveron habitadas até o ano 1968.

Na actualidade, unha delas aloxa o Museo Etnográfico, dirixido desde hai décadas por Manuel González, ou Pallozas, quen, entre avisos de «coidado coas cabezas» e «pronto vos afaredes á escuridade», devolve aos camiñantes a un tempo aínda próximo no que os veciños do Cebreiro compartían espazo nunha vivenda de funcionalidade portentosa: planta sen esquinas para favorecer a distribución da calor; muros baixos, moi grosos e con escasos vans, e cuberta cónica de palla de centeo curtida desde o interior polo fume da lareira (cociña tradicional galega).

No seu interior mantense unha temperatura constante próxima aos 15 graos e, cando estaban habitadas, o lume sempre permanecía aceso. Durante o inverno o horario de visita da palloza é de luns a sábado, de 11.00 a 18.00 horas. Na contorna Un dos rituais de tradición ignota que protagonizan os peregrinos ten lugar na contorna do Cebreiro, nun promontorio coñecido como Tesón da Cruz, pertencente ao monte de Pozo dá Area, desde o que se goza dunhas marabillosas vistas do propio núcleo e de parte dos Ancares.

Nel cravouse en 1972 unha cruz para a película A flor da santidade, que o director Adolfo Marsillach rodou nesta aldea lucense. O filme narra as últimas horas dun peregrino asasinado tras manter un furtivo encontro sexual cunha pastora do lugar, pasando a ser considerado polos veciños como un enviado de Satanás. Despois da rodaxe, aínda que non se sabe cando, os camiñantes transformaron esta cruz de madeira de varios metros de altura nun altar espontáneo e comezaron a incrustar nela sucesivas moedas.

A historia da cruz é certamente de película, aínda que este ritual que comezou de forma espontánea non garde ningún significado. Iso si, o número de metais encaixados acabaron rachando as cruces, tanto a orixinal posta polo equipo de rodaxe de Marsillach como a seguinte. A actual é do ano 2000. Para chegar á cruz -non hai indicacións- os peregrinos deberán camiñar desde a igrexa do Cebreiro en dirección ao albergue (situado na saída do pobo). Posteriormente, deberán tomar o camiño que queda máis á esquerda e comezar o ascenso até atopar, a man esquerda, outro itinerario que lles conducirá directamente ao lugar. Non hai sinais nin asfalto aínda que a medida de que se sobe xa se albisca a cruz.

Puntos de interes de ¿Qué ver en O Cebreiro? Guía turística y curiosidades (3)

O tempo en ¿Qué ver en O Cebreiro? Guía turística y curiosidades

°

Localización
Mapa de establecimientos en la localidad
Servizos
  • Policía local982 36 71 03
  • Ultramarinos
  • Paradas de taxi
La Voz de Galicia La Voz de Asturias

Puntos de interese

Localidades | Albergues | Aloxamentos | Restaurantes | Guarnicionerías | Médicos | Puntos de interese | Talleres de bicicletas

Contactar | Politica de privacidade | Política de Cookies | | Aviso Legal | Autoría | Mapa Web | Consentimiento

© Copyright LA VOZ DE GALICIA S.A. Polígono de Sabón, Arteixo, A Coruña (ESPAÑA) Inscrita no Rexistro Mercantil da Coruña no Tomo 2438 do Arquivo, Sección Xeral, aos folios 91 e seguintes, folla C-2141. CIF: A-15000649

Desenvolto e administrado por Hyliacom