A Gudiña-Laza

Esta etapa, de menor kilómetraxe que a variante que prosegue cara a Verín, era o camiño histórico dos peregrinos que chegaban pola Vía de a Prata ata Santiago así como o elixido polos galegos que acudían antañou á sega de Castela. A ruta, que prosegue cara ao norte, segue os pasos da Verea Vella ou Verea Sur.

O percorrido, a pesar de que avanza polo alto de cadeas montañosas, non reviste dificultade nas subidas. Ao contrario, os seus tendidos repechos son agradables de camiñar ao avanzar rodeados de espectaculares panorámicas dos vales circundantes. Os descensos, algún moi pronunciado –como o que precede a Campobecerros-, poden resultar más problemáticos.

En total o peregrino ascende desde os 970 metros da Gudiña ata os 1.100 metros de altitude para descender, a continuación, ata o fondo do val, onde se empraza Laza, a tan só 480 metros.  A etapa recompensa ao camiñante con tramos de gran beleza a pesar de que recorre en demasíá o asfalto.

De entre todas as aldeas de equitación atravesadas tan só na Venda de Bólañou e en Campobecerros atoparán os camiñantes servizos de comida e aloxamento. Non hai albergues intermedios.

Praza Maior A Gudiña

A etapa (35 kilómetros)

A xornada arrinca na praza Maior da Gudiña, lugar cun cruceiro e símbolos xacobeos, onde se bifurcan os itinerarios que van cara a Verín e rumbo a Laza.

O segundo, camiño histórico de menor quilometraxe, prosegue cara á dereita e penétrase pola rúa Cima de aldea. Na propia praza Adif advirte aos camiñantes que desexen continuar cara a Laza que o comezo do itinerario oficial está «anulado», debido ás obras do AVE, polo que insiste en que tomen un desvíou alternativo que enlazará co oficial na Venda dá Capela. Isto non é realmente así xa que a vía non sufriu ningún corte e é fácilmente franqueable.

As advertencias da compañía ferroviaria débense ao elevado tránsito de camións nesta zona, o que pode supoñer un hándicap de seguridade. Pero, se se avanza con coidado, os peregrinos non tendrán problema e evitarán sumar más de 7 kilómetros extra á xa de por sí longa xornada.

De todos os xeitos, a continuación explícase brevemente o que habría que facer en caso de preferir seguir por este desvíou: Para cubrir o camiño alternativo seguirseá desde a praza Maior o itinerario por Verín, o cal sae da Gudiña por a N-525 para desviarse pasada a estación de servizo cara a Ou Lombo do Mirón. Por pistas de terra, o camiño pasa As Touzas para volver enlazar coa N-525 no Alto de Erosa. Neste punto abandónase o itinerario oficial do Camiño por Verín, para descender cara ao pobo de Erosa, en cuxas proximidades se cruza o ríou Ribeiriña para, a continuación, ascender cara aos Montes de Erosa e avanzar camiño cara á Venda dá Capela. Neste punto termina o desvíou provisional.

Se se continúa por o camiño oficial, os camiñantes proseguen na Gudiña por a longa e levemente ascendente rúa Cima de aldea que, aos poucos, convértese nunha solitaria pista sen casas aos lados. Tras case 1,3 kilómetros de percorrido por este tramo a vía desemboca nunha estrada local, que guiará aos camiñantes cara aos abafadores e agrestes paisaxes da Serra Seca, cadea que articula este ramal norte do Camiño de Santiago. Situada a más de 1.000 metros de altura conta con suaves pendentes e longas baixadas. A este traxecto xa se lle denominaba no século XVI Camiño Real.

Por antigas vendas para comerciantes

O peregrino cobre tres kilómetros para chegar a A Venda do Espiñou, pequeña aldea rural sen servizos. Tras regresar á estrada e percorrer outros tantos kilómetros tan só acompañado do silencio da paisaxe alcanza unha nova población, A Venda dá Teresa, núcleo de tellados de lousa sen case habitantes pero que aún sobrevive a 1.060 metros de altitude.

Neste punto localízase unha fonte-lavadoiro con símbolos xacobeos. A población intégrase na parroquia de Santiago de Carracedo dá Serra, en cuxa igrexa se gardan dúas imáxenes de Santiago Peregrino, unha na fachada e, unha segunda, no seu retablo. O topónimo Venda (venda) fai mención a que esta cadea montañosa foi lugar de paso de comerciantes e pasaxeiros que hacían noite e descansaban en vendas ou hospedaxes. Á súa saída, a vía xa avanza por unha pista de terra en ascenso que discorre polo alto da cornixa montañosa. Os camiñantes que miren cara á esquerda non deixarán de sorprenderse ante a beleza dos vales que forman a ruta alternativa cara a Verín.

Metros a continuación, o carreiro desemboca nunha estrada, pola que se salvan as vías do tren. Polo mesmo firme o camiñante penétrase no concello de Vilariñou de Conso e aproxímase ao núcleo de A Venda dá Capela, lugar onde conflúe o desvíou alternativo proposto por Adif desde A Gudiña. Nada más entrar atoparán unha señao que indica o lugar do antigo apeadeiro ferroviario do lugar, na actualidade sen parada para viaxeiros.

Percórrese en ascenso o pobo, onde atoparán unha fonte, e tómase a man esquerda unha pista de terra moi pedregosa, también en subida, que serve como atallo da estrada. Con todo, más de 600 metros después regrésase ao asfalto. Desta forma, e tras más de 2 kilómetros de percorrido desde A Venda dá Capela, o peregrino alcanza a seguinte población intermedia, A Venda de Bólañou, emprazado a 1.085 metros de altitude. Desde este lugar, que conta cun bonito contorna con mesas e fonte, tense unha magnífica vista do Monte dá Urdiñeira, antigo castro prerromano. En él emprázanse, además, dous apartamentos rurais moi equipados.

O camiñante cruza o pequeñou pobo, saúda ao concello de Castrelo do Val e continúa durante más de dous kilómetros e medio pola mesma estrada. A paisaxe é de gran beleza. A man dereita o peregrino observará as vías do tren e o Encoro das Portas (que xa puido contemplar antes). Construído no añou 1974, é o más grande da provincia de Ourense e o segundo de Galicia tras o lucense de Belesar. Pronunciado descenso cara a Campobecerros Cuberto este tramo, unha pista de terra situada a man esquerda despide ao camiñante do asfalto.

En subida, e a partir dun carreiro de vegetación baixa onde no verán o sol pode pasar factura, chégase aos 1.100 metros, a maior altitude da xornada. Tras dous kilómetros por este tramo, allá no baixo –a man dereita- adivíñase Campobecerros, o seguinte núcleo por alcanzar. Un mojón xacobeo guíá os camiñantes cara á dereita por un traxecto de gran desnivel que descende de forma vertixinosa, e en tan só 2 kilómetros, más de 200 metros de altitude. A senda, además, pode resultar perigosa e esvaradía tras unha épouca de fortes choivas ao acharse cuberta de lousa. Os ciclistas deben evitar este tramo.

Xa abaixo, o carreiro desemboca nunha pista, que se toma a man dereita, ata aproximarse ás obras do AVE. Aos poucos o peregrino penétrase nesta localidade do concello de Castrelo do Val onde termina A Serra Seca. Aquí a ruta recibe o nome de A Verea Vella e nela os peregrinos contaban antañou coa axuda dos cabaleiros da Orde de Santiago. Leste era, además, o camiño por onde ían os galegos á sega de Castela, inmortalizados pola poetisa Roseiraía de Castro nas súas obras. Esta localidade rural, regada polo ríou Camba, o que dá pé a recunchos ideílicos, conta también co atractivo da súa arquitectura, que reflicte os condicionantes climáticos da zona.

Verín

O peregrino atravesará o núcleo entre casas de pedra con varandas de madeira e tellados de lousa. No seu inicio también adiántase a igrexa da Asunción, cunha dobre imaxe de Santiago. A primeira, situada na portada, e, a segunda, colocada no retablo dedicado ao Apóstol. Esta parroquia perteneció a encoméndaa santiaguista de San Marcos de Lleón. Esta población é, además, a única da xornada que conta con servizos de comida para peregrinos. Xa non dispón de albergue, pechado no 2012, pero sí conta cunha pensión, Casa Núñez, na que poder pasar a noite e comer. Este aloxamento dispón, además, de servizo de taxi. Como outra posibilidade de avituallamiento atópase o curioso bar-tenda Dá Rosario, por onde non parece pasar o tempo. Os peregrinos poden comer e tomar bocadillos en él por un prezo módico. Además, á saída do enclave se sitúá taberna Penaboa.

Aos viaxeiros pódenlles chamar a atención as diversas señales que indican a proximidade do parque de Ou Invernadoiro, o único parque natural de Galicia sen población humana na súa perímetro. Campobecerros é a porta de entrada a este belo lugar, de acceso restrinxido, e que tan só pódese visitar se se solicita autorización previa á Xunta: (+34) 988386029. Dentro hai seis rutas de sendeirismo perfectamente señalizadas. O lugar inclúe impoñentes equitaciónñas (con varias cimas que superan os 1.500 e a cúspide de 1.613, o Castrelo Grande), prados verdes, profundos vales e fermosas fervenzas.

Como únicos poboadores da paraxe háxanse, entre outras especies, a cabra montesa, o corzo, a marta ou a nutria. Campobecerros, onde moitos dos seus habitantes viviron do carbón, también serve de inicio para a Ruta dúas Carboeiros, un itinerario de 17 kilómetros de gran riqueza natural e paisajística que percorre diversas parroquias do concello. O camiño deixa a man dereita a pista que conduce ao parque de Ou Invernadoiro e prosegue recto por unha estrada local cara a Portocamba, localidade aún distanciada en 2,8 kilómetros. De novo en ascenso, e tras virar a man esquerda, os peregrinos atoparseán cunha placa en homenaxe aos carrilanos asasinados o 20 de agosto de 1936. Cada añou se lembra cun acto a estes construtores da vía férrea que une Zamora e A Coruña e que apoiaron á Segunda República cando estalló a Guerra Civil.

Xa en descenso, a ruta deixa a man dereita (está indicado) unhas albarizas, construcións circulares ou ovaladas feitas de pedra que tenían como misión protexer as colmeas dos osos. Desde a propia ruta pódese observar unha. Sempre por asfalto crúzase por encima a vía de o tren e accédese a Portocamba, población alongada de estreitas rúas onde, de novo, cobran protagonismo a pedra e a lousa.

O núcleo conta co templo de San Miguel, pequeña igrexa dunha soa nave construída no século XVII. O camiñante adianta unha fonte con motivos xacobeos e continúa con a sostida subida. A vía accede entón ao concello de Laza e aproxímase ao Alto de Camba, onde unha gran cruz de madeira lembra aos peregrinos falecidos na ruta. Moitos camiñantes depositan pedras no seu pé, algo que lembra ao rito milenario que aún mantense en a Cruz de Ferro, o monumento más sinxelo e sentido de todo o Camiño Francés.

Más de oito kilómetros de baixada ata Laza

Laza

A estrada continúa cara a o dereita pero unha señao xacobea instalada xunto á cruz desvíao camiño cara á esquerda por un carreiro de terra –que pode acharse embarrado- que gaña un pouco más de altitude, ata os 1.000 metros. Será después cando arrinque o por extenso descenso que guíá o viaxeiro ata Laza, situada no fondo dun val. Ao longo dos próximos catro kilómetros o camiñante descende progresivamente por unha cornixa montañosa con espectaculares vistas cara á dereita. Desta forma, en baixada, atravésase también péqueaña localidade das Eiras, con capela, que dispón á súa saída dun área de descanso ben diseñada, con bancos e mesas a cuberto e unha fonte.

Ao longo dos próximos catro kilómetros e medio a vía prolóngase en descenso por unha estrada local con curvas. Cuberto o tramo, e situándose o camiñante a pouco más de 500 metros de altitude (é dicir descendéronse 500 metros nos últimos 8 kilómetros), un mojón xacobeo despide á vía milenaria do asfalto e condúcea cara a unha senda de terra que prosegue cara á dereita (deberseá ter coidado e non escoller o camiño estreito situado xunto ao mojón; o traxecto que habrá que seguir é o situado á dereita).

Por este tramo, aún en descenso, crúzase o ríou Cereixo. Metros a continuación, a pista desemboca na estrada OU-0112, que se deberá seguir á esquerda. De fronte xa se presenta Laza. O percorrido cara ao albergue, situado no centro da población, xunto ao concello, atópase ben señalizado. Iso sí, os peregrinos antes de descansar no albergue deberán pasar por Protección Civil (situada na contorna) para rexistrarse e recoller as chaves.

En bicicleta

Os ciclistas podrán cubrir toda a etapa polo camiño oficial salvo o pronunciado descenso cara a Campobecerros, de gran dificultade ao discorrer sobre lousa. Este terreo pode resultar esvaradío, máxime en épouca de choivas.