Verín-Viladerrei

Castillo de Monterrei

A pesar de que o camiño oficial arrinca coa subida ao castelo de Monterrei, moitos peregrinos -sobre todo, os ciclistas-,  evitan este percorrido e inician a etapa pola N-525. Outros, a maiores, buscan unha terceira alternativa e, desde Verín, enlazan a partir da estrada de Laza coa variante que vén polo norte. A ruta oficial, con todo, segue os pasos do antigo camiño real. Sobe á cidade fortificada e, tras un descenso, prolóngase ata Albarellos.

Ao longo do día transita durante demasiado tramo por asfalto aínda que tamén intercala sendas de inconfundible beleza. A xornada é sinxela nos seus primeiros quilómetros aínda que se complica coa subida ao alto das Estivadas, de gran dureza. A dificultade procede, sobre todo, do prolongado do ascenso. Como outro hándicap do día sitúase a confusa sinalización, que sementará dúbidas aos peregrinos en diversos cruces.

A etapa (21 quilómetros)

A xornada arrinca no propio albergue de Verín, aloxamento emprazado na nobiliaria Casa do Asistente - pazo do século XVIII- e situado enfronte da capela de San Lázaro (século XVI), que outrora tamén funcionou como hospital para camiñantes. Desde este punto os peregrinos teñen tres alternativas distintas, un amplo abanico de posibilidades que se pode derivar da ausencia de sinalización ou da dificultade de cubrir o ascenso ata Monterrei a dúas rodas. Algúns, no seu maior parte ciclistas, deciden continuar por estrada, pola N-525, ata Albarellos. Outros, sobre todo aqueles que procedentes de Portugal buscan enlazar coa variante que avanza polo norte, inician travesía pola estrada que se dirixe cara a Laza, a OU-0121. A ruta oficial e pedestre ten, con todo, como destino inmediato o próximo castelo de Monterrei.

Desde o albergue, punto de partida, encamíñase cara ao alto, por unha rúa que queda a man dereita da capela de San Lázaro. O repecho prolóngase por unha calzada empedrada desde a que se terá unha boa panorámica do val vitivinícola. Xa no alto, o peregrino penétrase na cidade fortificada, considerada unha das máis importantes de Galicia e o maior baluarte defensivo e estratéxica fronte ao próximo Portugal. Foi levantado no século XII baixo o patrocinio de Alfonso Enríquez, neto de Alfonso VI. Foi sede das liñaxes de Ulloa, Zúñiga, Viedma, Fonseca, Acevedo e Duques de Alba. Destacan no conxunto a torre da Homenaxe, de case 23 metros de altura, e a torre das Damas, do século XIV. Os sucesivos condes de Monterrei mandaron levantar, intramuros, ademais da citada torre da Homenaxe, o palacio renacentista, un hospital de peregrinos e a igrexa gótica de Santa María. Como legado histórico comentar que foi nel onde se instalou no ano 1494 a primeira imprenta que houbo en Galicia. Nela imprimiuse o Misal de Monterrei, un incunable que se conserva na actualidade na catedral ourensá.

A ruta -aínda sen sinais- percorre o enclave e descende pola calzada que rodea ao núcleo. Chégase a continuación a un cruzamento de camiños, que se tomará cara á esquerda, en dirección á Pousa. O camiñante prosegue entón en descenso e excede un cemiterio. De fronte atisba a Forta dá Atalaia, construción defensiva levantada no século XVII e que servía para protexer o flanco máis débil do castelo de Monterrei. Dúas mouteiras bifurcan a continuación a ruta. Os camiñantes que prosigan cara a Viladerrei-Xinzo deberán escoller o camiño da esquerda.

Desde este punto aínda restan ata Santiago 186,188 quilómetros. Todos aqueles peregrinos que, pola contra, queiran enlazar co ramal norte da Vía da Prata deberán continuar cara á dereita en dirección Laza (restarán 178,198 quilómetros a Compostela). É dicir, que tanto se pode entroncar con esta variante desde o propio albergue de Verín, a partir dun percorrido que prosegue pola estrada, ou iniciar travesía cara a Monterrei e, no descenso, proseguir por este itinerario que continúa tamén ata Laza, pero por sendas, e adianta lugares patrimoniais tan emblemáticos como a igrexa de Santa María de Mixós (século X), declarada monumento nacional. Pero para cubrir a actual xornada os camiñantes deberán elixir a ruta da esquerda que se penetra por unha bonita senda arborizada e por un posterior camiño de terra arcillosa.

Albergue de Verín

Case dous quilómetros despois, unha mouteira desvía a senda cara á dereita. Neste lugar se os viaxeiros víranse obterán unha gran panorámica do xa afastado castelo de Monterrei. A ruta avanza a continuación por unha pista de fácil tránsito pero de deficiente sinalización. Adianta unha mouteira xacobea pero, acto seguido, e ante unha nova bifurcación, non dispón de ningún sinal. Deberase coller o camiño da dereita. Como referencia saber que o da esquerda prosegue cara a unha casas.

O peregrino continúa entón, sen novas frechas, durante preto dun quilómetro. Cobre varias curvas, unha pequena subida e un inmediato descenso. É entón cando se aproxima a unha nova mouteira (o 183,545), situado nun cruzamento, que guía aos peregrinos cara á dereita. O carreiro transita entón durante máis dun quilómetro por unha nova pista de terra, ancha, fácil de percorrer e suavemente descendente, que pasa a ser de asfalto nada máis exceder un taller de pirotecnia.

Unha nova mouteira (182,434) indica un xiro á esquerda. Neste punto xa se divisa claramente a primeira localidade intermedia, Albarellos. Para chegar a ela haberá que bordear un despezamento de coches e cubrir novos metros ata alcanzar un perigoso cruzamento coa N-525. Séguese de fronte ata chegar a unha intersección coa rúa principal do pobo, a rúa Progreso, coincidente coa estrada OU-143. A senda oficial guía aos peregrinos por detrás dunhas casas, nun itinerario no que se adiantan mesas ao aire libre e crúzase o propio río Albarellos. O percorrido, durante o que o camiñante se atopará con algunha tenda e unha farmacia, prosegue pola Estrada de Vilaza para desembocar de novo na rúa principal. O carreiro non se achega ata a igrexa do lugar, dedicada ao Apóstolo. Prosegue pola mencionada rúa ata que, á altura do bar Ou Campo, un sinal desvía o camiño cara á dereita, ata o concello. Avanza entón por asfalto co río Albarellos a man dereita. Despois duns metros, unha nova mouteira conduce o itinerario por unha senda de terra que salva, por unha paso inferior, a N-525. Avánzase entón por un bonito carreiro, co río á dereita, ata que, aos poucos, o camiño vira cara á esquerda e prosegue novos metros por unha cómoda senda. Ao final da mesma, a ausencia de sinalización poderá confundir aos peregrinos. Deberase proseguir á esquerda para enlazar cunha estrada local (con frechas amarelas no chan) que se dirixe a Infesta.

Dura subida ás Estivada

O camiñante inicia entón o percorrido urbano por este pequeno enclave, desde onde arrinca a dura subida ás Estivadas. Tras adiantar unha moderna zona recreativa, con fonte e mesas ao aire libre, alcánzase a rúa dá Fonte, que conduce ata unha fonte con auga sen garantías sanitarias e ao momento desde onde se inicia o ascenso.

Tras os primeiros 200 metros de subida a vía milenaria aproxímase á igrexa do núcleo, que sufriu un incendio no 2005 e rehabilitouse recentemente. Nesas obras atopáronse dous murais encalados que datan dos séculos XV e XVI e un sepulcro que podería ser dun nobre do século XV. O repecho continúa sobre asfalto e prolóngase a partir de sucesivas curvas. Neste tramo haberá que ter coidado no verán ante a ausencia de sombras. Déixase unha casa a man esquerda e chégase a un cruzamento coa N-525. De fronte queda Guimarei pero o peregrino deberá seguir a man dereita para cubrir máis dun quilómetro en ascenso pola beiravía da nacional. Mellor continuar pola marxe esquerda xa que, a continuación, o desvío tomarase por esta man.

A subida polo asfalto alóngase demasiado. Vírase case no alto en dirección aos castros de Saceda e San Millán. O camiñante percorre pola  OU-1018 máis de 500 metros ata que un novo sinal desvíao cara a unha pista de terra que arrinca á dereita. Sitúase entón diante da mouteira 175,467. A continuación a vía torna ao asfalto e, en ascenso, percorre 500 metros por el ata que unha nova mouteira conduce a travesía cara á esquerda, por unha calzada empedrada. Agora si en descenso comeza un dos tramos máis recomendables da xornada, por pistas rodeadas de vexetación. Tras este belo percorrido alcánzase Rebordondo, unha poboación do concello de Cualedro que recibe ao camiñante cun espazo con ponte, fonte, bancos e mesas, un lugar que xa se agradece a estas alturas da subida.

Dos 400 metros de altitude desde os que arrincou o ascenso o camiñante xa supera os 700. O propio pobo de Rebordondo percórrese en costa. Ao seu termo, a vía regresa ás pistas de terra que se sucederán, primeiro nun tobogán, e logo, nun claro ascenso, ata coroar Pena Verde, xa a 823 metros de altura. Neste tramo o firme é irregular e moi pedregoso.

Paisaje nevado de As Estivadas

Coroada a subida a vía desemboca na OU-1019, xunto á mouteira 171,567. A estrada tómase á esquerda para salvar un paso sobre a autovía. Continúase entón de fronte ata que un sinal desvía o camiño cara á dereita para internarse pola parte baixa do caserío da poboación. A man esquerda, aínda que separada do camiño, queda a igrexa do lugar. O breve itinerario urbano despídese do núcleo pola rúa Canto d'Abaixo e xa avanza en descenso por unha bonita corredoira con algo de auga no seu parte baixa. Este tramo é un dos máis destacables de toda a xornada. Prolóngase de novo en tobogán e por pistas de terra escoltadas por árbores. Aínda por senda sálvase un novo paso pola autovía para virar a continuación primeiro á esquerda e logo á dereita e proseguir por outro belo carreiro que desemboca, máis adiante, nunha estrada en desuso. Desta forma a vía despide o concello de Cualedro e penétrase no de Trasmirás.

Aínda queda 1,5 quilómetro para chegar ao albergue, situado no núcleo de Viladerrei. A esta poboación chégase tras un tranquilo paseo por asfalto. Para chegar ao aloxamento haberá que serpentear entre as casas da poboación, deixar a man dereita a súa igrexa parroquial e un parque infantil e, tras chegar a un cruzamento coa N-525, virar a man dereita e retroceder 200 metros.

En bicicleta

Os ciclistas buscaron o seu propio itinerario para cubrir esta etapa. Mentres que os peregrinos do montón son os únicos que transitan polo antigo camiño real (e non todos o fan), as de dous en dous rodas proseguen maioritariamente desde Verín pola N-525 ata o final da etapa.

En todo caso, quen desexe subir As Estivadas pola vía oficial non terán problema polo firme, de asfalto, aínda que os repechos castigarán as xa cansas pernas. Como tramo de peor tránsito sitúase a subida cara a Pena Verde, por pistas de terra de gran elevación e abundantes surcos.