Frómista

Frómista ©Panoramio / Dimashoo

A Frómista os peregrinos chegan tras cruzar a canle de Castela, unha das obras de enxeñería civil (hidráulica) máis importantes das realizadas entre mediados do século XVIII e o primeiro terzo do XIX. Con 207 quilómetros, percorre parte das provincias de Burgos, Palencia e Valladolid e foi construída para facilitar o transporte do trigo de Castela cara ao norte. Gran soño da Ilustración, pretendía unir Segovia co porto de Santander.

A época de maior esplendor tivo lugar entre os anos 1850-1860, cando as barcas que asucaban a canle superaban as 350. Con todo, a apertura dunha liña férrea cun trazado case paralelo ao desta obra motivou que se truncase a súa expansión.

A provincia de Palencia é a que máis quilómetros de canle ten e, nela, Frómista é unha das paradas máis importantes ao situarse na contorna o maior conxunto de esclusas existente e ao ser estas de gran beleza. Tamén nos arredores, aínda que non no propio Camiño, sitúase a ermida de Santiago ou do Otero, de aire gótico, que mostra no seu interior unha imaxe da Virxe do Otero, moi venerada. Xa no enclave, os peregrinos continúan trazado polo propio barrio da Canle para enlazar, acto seguido, coa avenida Carmen Montes, onde se atopan os primeiros servizos da localidade.

Frómista ©Panoramio / Renatorius (Reno)

Á súa man dereita, na parte máis alta da vila, deixan a igrexa de Santa María del Castillo, de estilo gótico tardío e erixida sobre unha antiga fortaleza. Nela destaca o retablo maior, con pinturas sobre táboa do século XV. No recinto tamén se sitúa o museo multimedia Vestigia, Leyenda del Camino. Trátase dunha exposición permanente coa que, a través dun percorrido de ao redor de 35 minutos por esta centenaria igrexa, recórdanse as orixes e a historia de Frómista, algunhas lendas xacobeas e os tesouros que gardaba o templo.

As montaxes multimedia proxéctanse ás 12.00, 13.00, 17.00 e 18.00 horas. Ao chegar ao cruzamento coa avenida do Ejército, se se segue a sirga peregrina, deberíase continuar de fronte, polo paseo Julio Senador, aínda que desta forma xa se enfilaría cara á saída do enclave. Por iso recoméndase ao camiñante virar á dereita e achegarse á zona máis monumental do núcleo. Na praza de San Martín sitúase a propia igrexa de San Martín, xoia artística do enclave e o edificio románico máis puro e representativo da provincia de Palencia.

Esta famosa construción mostra claras relacións con outros templos senlleiros da vía xacobea, como a catedral de Jaca, San Isidoro de León ou a propia catedral de Santiago de Compostela. A súa orixe hai que buscala nun mosteiro benedictino fundado por Doña Mayor, condesa de Castela e reina de Navarra en 1066. De perfectas formas e proporcións e de gran beleza arquitectónica, na igrexa destaca a súa riqueza ornamental con capiteis nos que se suceden temas iconográficos, vexetais e decorativos e con 309 modillóns -pequenas esculturas que decoran os aleiros dos tellados- con representacións xeométricas, animais, monstruosas e humanas.

Frómista ©Panoramio / Karp Panta

De tres naves cubertas por bóveda de canón e ábsidas semicirculares, conta cun ciborio octogonal e unha lanterna que recorda á arte bizantina e á lombarda. A visita ao templo custa un euro aos peregrinos con credencial. No verán abre de 9.30 a 14.00 e de 16.30 a 20.00 horas. Se sae do templo á praza e se enfila cara á rúa do Milagro, o peregrino atopará a coñecida como Piedra del Milagro, un fito que recorda diante da casa de Pedro Fernández de Teresa o milagre protagonizado por este cristián no ano 1453. Frómista tamén é coñecida co sobrenome de Villa del Milagro. A lenda recorda como Pedro Fernández de Teresa pediu a mediados do século XV diñeiro prestado a un xudeu. Na Idade Media a comunidade xudía de Frómista era moi destacada e chegou a contar cunhas 1.000 persoas. Feito o préstamo e vencido o prazo, o cristián non o devolveu, polo que o xudeu odenunciou á autoridade eclesiástica, que o excomungou.

Ante esta situación, o cristián devolveu o diñeiro, aínda que pensando que iso era suficiente para levantar o castigo relixioso esqueceu comunicar o devandito pagamento para que lle fose levantada a excomuñón. Tras caer posteriormente enfermo, Pedro Fernández pide confesarse co cura de San Martín, quen acode a darlle os últimos sacramentos. Pero cando o párroco quere darlle a forma, esta áchase adherida á patena con tal forza que non pode separala. O sacerdote pregunta entón ao cristián se ocultara algún pecado ou se estaba excomungado. Pedro acórdase entón do sucedido e explícallo.

O sacerdote absólveo e dálle a comulgar outra forma, aínda que non a primeira, que non puido despegarse da patena. Esta consérvase aínda no museo parroquial da igrexa de San Pedro. O milagre alcanzou fama e ao redor del creceu unha gran devoción popular. Sen desprazarse moito, o camiñante accede á praza de Tuy, onde se localiza a igrexa de San Pedro (século XV), de estilo gótico e con portada renacentista proxectada por Juan de Escalante.

O templo alberga nunha das súas capelas laterais o museo parroquial, aberto desde maio ata o 12 de outubro de 10.00 a 13.30 horas e de 16.00 a 20.00 horas. Nel os romeus poden admirar unha colección de 29 táboas pictóricas de estilo hispano-flamenco. Na igrexa de San Pedro ofícianse eucaristías durante o verán de martes a sábado ás 20.00 horas e os domingos ás 13.00 horas. Os mércores a partir do 8 de maio celébranse misas na igrexa de San Martín ás 20.00 horas.

Todos os días ao finalizar a eucaristía dáse a bendición do peregrino. Na súa contorna tamén se sitúa o Museo Histórico-Etnográfico, de entrada gratuíta, no que se recolle a historia e evolución dos oficios tradicionais da comarca a través de útiles, apeiros, construcións antigas, máquinas... En total reúne máis de 500 pezas. A pesar de que se afasta un pouco máis da ruta francesa, no núcleo tamén se pode visitar, na ronda de San Pedro, un antigo pósito, un almacén con capacidadde para dúas toneladas de cereal para prestar aos campesiños máis pobres e que así tivesen gran para sementar en épocas de carestía.