Saint-Jean-Pied-de-Port

Saint-Jean-Pied-de-Port

Os romeus que chegan ao enclave desde o anterior pobo de Saint-Jean-Le-Vieux acceden ao núcleo a través da propia rúa Chemin de St.-Jacques, unha vía que conecta coa histórica Rue da Citadelle a través da porta de Santiago.

Situada na parte alta do núcleo, o seu nome derívase de ser o paso histórico que utilizaban os romeus para penetrar no centro histórico e proseguir camiño cara a Roncesvalles. En 1998 foi declarada patrimonio mundial da humanidade pola Unesco. Na Idade Media os camiñantes debían pagar neste punto unha peaxe para poder proseguir camiño. Hai escritos que recordan como sufrían represalias en caso de resistirse.

Así o describe o monxe Aimery Picaud no Códice Calixtino: “Os recadadores do portádego son tan malvados que merecen a máis absoluta condena, porque armados con dúas ou tres mocas saen ao paso aos peregrinos arrincándolles pola forza inxustos tributos. E se algún camiñante se nega a pagar o diñeiro que lle piden, golpéanlle cos garrotes e no medio de ameazas rexístranlle ata as calzas e quítanlle o censo". Capítulo VII do Libro V do Códice Calixtino  

O camiñante deixa a man esquerda a propia e fortificada Cidadela, unha construción que se ergue no cume do outeiro de Mendiguren, a 70 metros de altura e no lugar que antes ocupaba un antigo castelo medieval. Os primeiros edificios datan de 1625, aínda que o recinto foi reformado a finais do século XVII seguindo as instrucións do enxeñeiro militar Vauban, moi coñecido en Francia ao ser o autor de importantes obras militares no país. Desde este recinto, privilexiado bastión e miradoiro que se recomenda visitar, tense unha gran perspectiva da cidade e dos próximos portos de Cize.

Pero o trazado histórico non leva a este recinto militar, senón que prosegue nun suave descenso pola empedrada e empinada Rue da Citadelle, que conserva aínda a aura medieval e onde se concentra o núcleo de servizos para peregrinos. Moitas fachadas desta rúa, co selo propio da arquitectura vasca, teñen a cor avermellada da pedra areísca coa que foron construídas, un material obtido no monte Arradoy.

Os peregrinos poderán observar como nalgunha destas casas aínda se le o nome dos seus primeiros moradores e, incluso, o traballo ao que se dedicaban, así como o ano da súa construción. Un dos mellores exemplos é a coñecida como casa Arcanzola, situada no portal 32. Levantada no ano 1510, foi nela onde naceu o beato Juan de Mayorga, un xesuíta martirizado fronte ás costas canarias. Un pouco antes e no outro lado da rúa, sitúase o punto de información ao peregrino e, á súa beira, unha das construcións máis singulares e emblemáticas da localidade.

Trátase do Cárcere dos Bispos (número 41), cuxo nomee fai mención a dous períodos distintos. Por unha banda, á presenza nela de bispos da diocese de Baiona entre finais do século XIV e principios do XV (Saint-Jean foi residencia episcopal por vontade do papa de Aviñón durante o Cisma de Occidente) e, por outra, á vocación carceraria que tivo o recinto a finais do século XVIII. O peregrino poderá contemplar algunhas das celas e visitar, nunha gran sala, a exposición O Gran Camiño: evocación dos camiños de Santiago na Idade Media, que inclúe paneis didácticos, reproducións de vestidos e obxectos antigos. Este cárcere abre todos os días, salvo o martes, do 3 de abril ao 1 de novembro. O seu horario é de 11.00 a 12.30 e de 14.30 a 18.30 horas. Durante xullo e agosto abre todos os días de 10.30 a 19.00 horas ininterrompidamente. Ao chegar á zona baixa da Rue da Citadelle os peregrinos sitúanse ante a igrexa Notre-Dame du Bout du Pont, un templo que como o seu propio nome francés indica está próximo á ponte medieval sobre o río Nive. Na actualidade coñécese como igrexa da Asunción.

Despois da catedral de Baiona é o edificio gótico máis destacado do País Vasco francés. A historia atribúe a súa construción ao rei navarro Sancho o Forte, en recordo da vitoria obtida fronte ao exército musulmán na batalla de Navas de Tolosa, que tivo lugar en 1212. A orixe do templo pode remontarse, xa que logo, ao século XIII. Con fachada de pedra avermellada e elegantes columnas, conta no interior cunha gran nave con dúas vías laterais e dous coros.

Os sustentos fanse a base de alicerces e columnas de pedra vermella. A casa contigua albergou outrora o hospital para peregrinos de Sainte-Marie. Xunto ao templo sitúase a porta de Notre-Dame, pola que os romeus penetran no Vieux Pont, a antiga ponte que atravese o Nive e desde a que se ten unha bela vista das casas contiguas bañadas por este río. Pero antes de proseguir o trazado oficial, que salva o río pola ponte, o romeu pode virar á dereita e desviarse pola curta Rue de l'Eglise que o conducirá ata a porta de Navarra, perforada na muralla medieval e que conserva as súas características orixinarias, cun belo arco e unha bóveda oxival.

Esta porta dá acceso á praza onde se situaba hai séculos un mercado medieval. Desde este punto, ademais, o peregrino pode acceder ao camiño de Ronda, un percorrido pola muralla medieval, levantada entre os séculos XV e XVII, coas súas troneiras, garitas e almeas, que o levará de novo ata a porta de Santiago. De novo na sirga peregrina, o camiñante vadea o río Nive pola ponte e prosegue pola comercial Rue d'Espagne, nome que xa avanza o paso fronteirizo.

Este barrio, que non estaba fortificado durante a Idade Media, acollía aos artesáns do enclave, como destacan algúns dos linteis que apuntan o oficio do dono da casa. No número 9, unha curiosa inscrición recorda o elevado prezo do trigo en 1789. É nesta rúa onde se localiza tamén a coñecida como casa dos Estados de Navarra, levantada en 1610.

Era neste inmoble onde se reunían os Estados de Navarra, un organismo similar aos Estados Xerais do Reino. Ao final da vía, e xa nun leve ascenso, o romeu debe traspasar a última porta, a coñecida como porta de España, integrada nunha nova fortificación emprendida en 1840. Tras franqueala, os peregrinos xa comezarán o seu prolongado ascenso camiño de Roncesvalles. Fóra do trazado xacobeo queda o edificio do Concello, situado na praza Charles de Gaulle, 13, tamén coñecida como a praza do Mercado, onde se celebra todos os luns o mercado semanal.

O consistorio ocupa desde 1935 a coñecida como Casa Mansart (século XVIII), de bela fachada, cuxo nome procede das bufardas (mansardes, en francés) que coroan o tellado. O camiñante tamén pode seguir un tranquilo e relaxante paseo a beiras do Nive que o conducirá ata a praza de Eyheraberry (en vasco significa muíño novo), un teatro ao aire libre con peso histórico, xa que foi alí onde se celebraron durante a Revolución Francesa diversas festas patrióticas. Unha nova ponte salva o río Nive.

Que facer na contorna A pesar de que os peregrinos que se achegan ata Saint-Jean-Pied-de-Port adoitan aproveitar o tempo libre para descansar, tendo en conta o complicado do ascenso inmediato, esta zona, situada no País Vasco francés, ofrécelles a posibilidade de gozar das súas tradicións e de diversos lugares turísticos.

Así, por exemplo, á esquerda da Rue d'Espagne sitúase o frontón municipal, onde poderán contemplar unha partida de pelota vasca. Tanto no inverno como no verán hai partido todos os luns. Durante a época estival hai un partido os luns da especialidade de pelota mano, outro os mércores de cesta punta e outro os venres de chistera.

As diversas grutas e covas que caracterizan esta zona do sur de Francia (e que teñen en Les Grottes de Sare, situadas a 50 quilómetros desde Saint-Jean-Pied-de-Port, unha das súas máximas expresións) tamén permiten completar o tempo lúdico nesta tranquila vila. Un monitor ofrece a posibilidade de iniciarse na espeleoloxía ou de baixar un canón. Máis información en http://www.alexispeleo.com/