Vilalba

Torre de Andrade, Vilalba ©Panoramio / Nemio

A liñaxe dos Andrade permanece presente en Vilalba. Os señores feudais vertebraron os seus territorios, desde a costa atlántica ao interior, con castelos e fortalezas que foron, ao cabo, obxecto das iras irmandiñas, as revoltas populares acontecidas nos séculos XIV e XV.

Desa época data a que é, sen dúbida, a construción máis emblemática da cidade: a Torre dos Andrade. Aínda que as súas orixes se sitúan en séculos anteriores, é no XV cando se acomete a reedificación que lle confire a disposición octogonal, forma que a afasta dos modelos existentes no resto de Galicia e o norte peninsular.

Alcanza os 40 metros de altura e está dividida en catro plantas. Na última, un xabaril de pedra -símbolo totémico dos Andrade- recorda o pasado feudal da edificación, que actualmente acolle o Parador de Turismo de Vilalba; reconversión impulsada por Manuel Fraga, oriúndo da vila, na súa etapa como ministro de Información e Turismo na ditadura de Franco. O templo de referencia é a igrexa de Santa María, sita na praza do mesmo nome. O edificio actual corresponde ao século XIX, pero construído sobre un anterior de orixe románica. A visita a Vilalba ha de completarse cun paseo polo pequeno centro histórico, acoutado pola Porta da Cima (antiga localización dunha das portas do recinto amurallado) e a rúa do Sol, vía no que se conservan as casas máis vellas da cidade.

Xa nos arredores, os arredores do río Magdalena invitan a percorrer as rutas fluviais entre presas e muíños. Esparexemento especialmente agradecido nas tardes estivais. Festas, feiras e produtos típicos O Concello de Vilalba celebra ao longo do ano diversas festas en honra aos respectivos santos das súas parroquias. Pero as máis destacadas son as patronais de San Ramón (31 de agosto) e Santa María (1 de setembro). As celebracións encadean máis dunha semana de festexos e reúnen a miles de persoas na vila e os seus arredores.

En canto ás feiras, o primeiro domingo de mes ten lugar unha moi concorrida na que se venden produtos de consumo como ovos, verduras ou queixos, pero tamén artesanía, roupa, calzado... á cita tamén acoden as tradicionais pulpeiras. Ademais da feira dominical, o terceiro martes de cada mes celébrase un feirón, con produtos e postos similares. Pero a máis popular é a feira do 21 de decembro. Todo un acontecemento. A coñecida como Feira do Capón é destino de visitantes de todo o país en busca de, cando menos, unha parella de galos cebados. E é que o capón de Vilalba é un manxar moi prezado, de feito o custo do lote pode superar os 200 euros.

De non menos reputación goza o queixo de San Simón dá Costa (Denominación de Orixe), ao que tamén se lle dedica unha festa de exaltación, neste caso, o primeiro domingo de abril. Ten forma de teto, cor dourada e un inconfundible aroma obtido durante o proceso de afumado con madeira de bidueiro. A elaboración deste queixo remóntase, segundo a lenda, aos poboadores castrexos asentados entre os montes da Carba e O Xistral. Na actualidade prodúcese unha media anual de 400.000 quilos.