Historia de Santiago de Compostela

Guía de Santiago

A orixe de Santiago de Compostela está ligado ao descubrimento dos restos do Apóstolo, feito que supuxo que este lugar bañado polos ríos Sar e Sarela convertésese na Idade Media en meta para peregrinos e fieis chegados de toda Europa.

8
Historia de Santiago de Compostela
Plaza de Platerías @ Vítor Mejuto

Plaza de Platerías @ Vítor Mejuto

Esta é a historia de Santiago de Compostela

A orixe de Santiago de Compostela está ligada ao descubrimento dos restos do Apóstolo, feito que supuxo que este lugar bañado polos ríos Sar e Sarela se convertese na Idade Media en meta para peregrinos e fieis chegados de toda Europa.

Con anterioridade ao achado, no lugar onde se sitúa a cidade histórica, coñecido outrora como monte Libredón, parece ser que se asentaba unha vila romana -crenza que avalan escavacións arqueolóxicas-, cuxa vida se prolongaría ata o século VII. Seis séculos antes (na primeira centuria) levantouse, ademais, xunto ao enclave un mausoleo onde, segundo a lenda, os discípulos do apóstolo Santiago Teodoro e Atanasio terían enterrado os seus restos. A tradición cristiá e oral apuntaba que o Apóstolo predicara en vida no coñecido finis terrae hispano e que, tras regresar a Palestina e ser decapitado, os seus seguidores terían querido traer o seu corpo a este lugar, o máis afastado onde evanxelizara.

Osrestos do Apóstolo Santiago

A historia dá un salto ata o século IX, cando o ermitán Paio ve -nun ano indeterminado, situado entre o 813 e o 830-, como unhas luces -ou estrelas- iluminan unhas ruínas dunha necrópole antiga. O eremita avisa do achado ao bispo Teodomiro, da veciña Iria Flavia, quen examina o lugar e identifica os restos do sepulcro iluminado como os do Apóstolo e comunica o descubrimento ao monarca do reino astur-galaico, Alfonso II. Ante o achado, o rei non dubida en emprender camiño cara a Santiago, figurando para a historia como o primeiro peregrino e sentando as bases do posteriormente coñecido como Camiño Primitivo. Nada máis chegar a Compostela, funda sobre o edículo unha primeira igrexa e ordena construír un mosteiro para os monxes que deberían custodiar o templo e os restos do Apóstolo. Trátase do mosteiro de San Paio, que na actualidade permanece nas inmediacións da catedral habitado por monxas de clausura.

El apóstol Santiago (Murillo)

El apóstol Santiago (Murillo)

A primitiva igrexa, consagrada no ano 834, permanecería en pé tan só catro décadas, xa que no 874, e tras peregrinar tamén a Santiago, o monarca Alfonso III ordena construír unha maior. A orixinal comezaba a quedar pequena ante o regueiro de camiñantes que, coñecedores do milagre, empezaban a achegarse ao lugar, axudando a cimentar unha primeira urbe. Arrinca entón a construción dun segundo templo, levantado con muros de cachotaría e previo á actual catedral.

Inícianse as obras da catedral románica

Santiago daba os seus primeiros pasos para converterse en faro espiritual de Europa, o que atraía ao núcleo diversas riquezas. Coñecedor diso, o caudillo musulmán de Al Ándalus, Almanzor, arrasa a cidade no ano 997 aínda que respecta o sepulcro apostólico. A lenda recorda que foron prisioneiros cristiáns quen, tras a incursión, cargaron coas campás do templo compostelán ata Córdoba.

Tras este feito e, a partir da reconstrución do núcleo e do propio templo, ten lugar a expansión urbana de Santiago. Levántanse unhas murallas fortificadas que definen o contorno da cidade histórica e xa se prepara o terreo para que, no ano 1075, comecen as obras dunha igrexa de maiores proporcións, acorde ao dinamismo das peregrinacións. Grazas ao inicial impulso do bispo Diego Peláez e do rei Alfonso VI e, sobre todo, ao empuxe de Diego Xelmírez, primeiro arcebispo de Compostela e artífice da transformación da cidade, inícianse as obras da catedral románica, un templo levantado segundo os canons das grandes igrexas de peregrinación que había no país galo.

Catedral de Santiago de Compostela

Catedral de Santiago de Compostela

Corría o século XII, para moitos historiadores, o de maior esplendor da historia compostelá. O Camiño Francés concentraba miles de romeus no seu incesante goteo avivado pola publicación do Códice Calixtino, primeira guía de peregrinación cara a Santiago. A catedral avanzaba, ademais, con paso firme e na súa edificación involucrábanse os mellores construtores do seu tempo, como o mestre Mateo, autor do sublime pórtico da Gloria, obra cume do románico.

Fúndase a centenaria Universidade

Tras a consagración da catedral no ano 1211, consolídase a época dourada da peregrinación a Compostela, un auxe de transeúntes e un fervor relixioso que tamén modifica o devir da cidade. Fóra do centro histórico e da muralla, sitúanse varios conventos de diversas ordes, como o de Santa Clara ou o de Belvís, o que contribúe a expandir o núcleo. Xa na contorna do templo aséntanse varios gremios, traballadores cuxa vida xira tamén ao redor dos camiñantes. Os concheiros, que vendían as cunchas que avalaban o ter feito a peregrinación, son tan só un exemplo. En cada rúa florecía un rico comercio (como os caldeireiros, na Calderería, ou os ourives, na praza de Praterías), o que dinamiza a vida compostelá da Idade Media.

Tras os séculos XIV e XV, de certa carestía económica para o poder eclesiástico compostelán, no ano 1495 ten lugar outro dos grandes fitos da cidade. Un notario compostelán crea co apoio do abade de San Martín Pinario unha escola para pobres coñecida como Estudo de Gramática, xerme da posterior Universidade. O centro académico universitario, un dos máis antigos do mundo, foi potenciado principalmente polo arcebispo Alonso de Fonseca e, hoxe en día, aínda é un dos grandes eixos sobre os que se apoia a vida compostelá.

No século XVI Santiago prosegue co seu desenvolvemento urbanístico e é durante estes anos cando se levantan os principais conxuntos que rodean á catedral. Entre eles destaca o antigo Hospital Real, hoxe Hostal dos Reis Católicos, mandado construír polos monarcas Isabel e Fernando para prestar axuda e atención aos peregrinos.

La Universidad de Santiago en la actualidad

La Universidad de Santiago en la actualidad

No século XVII, e a pesar de que o ritmo das peregrinacións diminúe, a cidade vive, con todo, a súa maior revolución estética. O voto de Santiago, unha inxusta renda medieval que diversos reinos cristiáns de España debían pagar ao arcebispado compostelán como compensación pola “decisiva” axuda do Apóstolo na batalla de Clavijo -que resultou de gran importancia para a Reconquista-, permitiu sufragar as grandes obras deste século (o imposto mantívose en vigor ata o século XIX). Na catedral transfórmase o altar maior, se “abre” a Porta Santa e, sobre todo, culmínase o templo coa gran fachada barroca da praza do Obradoiro, a estampa máis fotografada da basílica. Fóra dela tamén se consolidan de forma definitiva as prazas e casas nobres que a rodean, como sucede no propio Obradoiro coa construción do pazo de Raxoi, sede actual do Concello.

O descenso e revitalización das peregrinacións

Tras décadas de avatares relixiosos e políticos, nas que a mitra compostelá perde poder e influencia e durante as que as peregrinacións a Santiago entran nun progresivo declive, un feito permite investir a tendencia. No ano 1879 redescúbrense as reliquias do Apóstolo na catedral, perdidas desde o século XVI, tras ter sido ocultadas ante o temor de que corsarios ingleses puidesen levarllas. Iníciase a súa procura e localízanse uns ósos na actual capela da Magdalena. O papa León XIII confirmaría a súa autenticidade tan só cinco anos despois a partir dunha bula que logrou revitalizar o número de camiñantes cara a Santiago.

Ao longo do século XX, Compostela (topónimo que para moitos provén de “campus stellae”, ‘campo da estrela’ que iluminou o sepulcro do Apóstolo) confírmase como un importante núcleo cultural, espiritual, académico e político y o Camiño de Santiago volve rexurdir. A iso contribúe un feito decisivo para a localidade: a súa designación nos anos oitenta como sede da Xunta de Galicia (Goberno galego) e das institucións autonómicas, converténdose en capital política e administrativa da comunidade. Santiago experimenta e vive desde entón un forte impulso, reforzado por un novo auxe do Camiño.

Nas últimas décadas a cidade atesoura, ademais, varios recoñecementos entre os que destaca o ter sido designada en 1985 patrimonio cultural da humanidade pola Unesco. Entre os seus valores destacouse, e aínda destaca, a súa beleza urbana, a súa integridade monumental e a súa significación espiritual como santuario apostólico.

La Voz de Galicia La Voz de Asturias

Puntos de interese

Localidades | Albergues | Aloxamentos | Restaurantes | Guarnicionerías | Médicos | Puntos de interese | Talleres de bicicletas

Contactar | Politica de privacidade | Política de Cookies | | Aviso Legal | Autoría | Mapa Web | Consentimiento

© Copyright LA VOZ DE GALICIA S.A. Polígono de Sabón, Arteixo, A Coruña (ESPAÑA) Inscrita no Rexistro Mercantil da Coruña no Tomo 2438 do Arquivo, Sección Xeral, aos folios 91 e seguintes, folla C-2141. CIF: A-15000649

Desenvolto e administrado por Hyliacom